Анда къаллай ишле сюзюлдюле? Бу джолгъу форум анга къошулгъанланы эслеринде неси бла къаллыкъды?
Бу политика эмда джамагъат магъаналы уллу иш, Россия Федерацияны Президентини Шимал Кавказ федерал округда келечилиги эмда Бусагъатхы кавказ политика аралыкъны болушлукълары бла, башында чертгенибизча, быйыл тёртюнчю кере бардырылды. Аны баш темасы «Коммерциягъа кирмеген джамагъат организациялада коммуникацияла: власть бла сёлешиу» деб алай эди.
Аны ишине Къарачай-Черкесияны Башчысы Темрезланы Рашид, Россия Федерацияны Президентини Шимал Кавказ федерал округда Толу эркинликли келечисини заместители Галактионов Андрей, Ингуш Республиканы Башчысы Евкуров Юнус-Бек, Миллет ишлени юслеринден федерал агентствону тамадасы Баринов Игорь, Россия Федерацияны Кърал Думасыны депутаты Онищенко Геннадий, Чечен Республиканы Правительствосуну Председатели Эдельгериев Абубакар, Дагъыстан Республиканы Правительствосуну Председателини биринчи заместители Карибов Анатолий, Ставрополь крайны Правительствосуну Председателини заместители Прудникова Ольга, Шимал Тегей-Алания Республиканы Башчысыны эмда Правительствосуну Председателини заместители Ортабаев Виктор дагъыда башхала къошулдула. Бютеулей да Шимал Кавказ федерал округну субъектлеринден 200 адам келген эдиле. Ала федерал округну властлары бла джамагъат организацияларыны келечилери эдиле.
Форум ишин башларны аллы бла анга келгенлени Тёбен Архызны белгили турист маршрутларында айландырыб, аланы аны ариу табигъаты бла, анда болгъан затла бла шагъырей этдиле. Къонакъла да алагъа сюйюб къарадыла. «Россияда табигъатлары ариу бай джерле кёбдюле. Ёзге туура былача ариу джерле алай кёб тюлдюле. Бу джерледе, туризмни былай кенг къулач джайыб, ёсюб баргъаны бизни артыкъ да бек къууандырады. Бери бир кере келген дагъыда келирге излемей къоярыкъ тюлдю», - дей эдиле ол адамла экскурсиядан къайтханларында.
Экскурсиядан сора «Архыз XXI» деген тёртюнчю Граждан форум къууанч халда ачылды. Джыйылыуну Столыпин эмда Струве атлы Либерал-консерватор политиканы аралыгъыны директору Казаков Александр ачды. Ол айтхандан, власть бла джамагъатны биригиб ишлерге кереклилерини юслеринден айтылыб тургъанлы арадан кёб ёмюр ётгенди. Бюгюн да ол баш магъаналы ишлени бирине саналыб, аны юсюнден хаман айтылгъанлай турады.
Аны ишине къошулгъанлагъа Россия Федерацияны Президентини Шимал Кавказ федерал округда Толу эркинликли келечиси Белавенцев Олегни атындан аны заместители Галактинов Андрей алгъышлау сёз айтды.
«Архыз XXI» деген Граждан форум власть бла джамагъатны араларында диалог бардырыб, биргелей ишлеуню джоллары бла мадарларыны юслеринден сёлеширге, бир оноугъа келиуню келишиуюн этерге аламат майдан болгъанын чертиб, ол: «Сёз ючюн, экологияны иги этиуню юсюнден чыкъгъан башламчылыкъ джамагъатны тёгерегибизде табигъатны кирсиз, ариу сакълауну юсюнден къайгъырыб сёлешгени бла къысха байламлыды. Аны ахырында 2017-чи джыл Экологияны джылы этилиб баямланнганды. Власть бла джамагъатны араларында иш джюрютюуле да ол халда къураладыла», - деди.
Галактинов Андрей Кавказда джашагъан миллетлени араларында иш джюрютюулени бусагъатдан да деменгили, бусагъатдан да хайырлы этиуню джоллары бла мадарларыны юслеринден да айтды. Бюгюнлюкде мында джашагъан халкъланы араларында бирликни сакълау бла андан ары ёсдюрюуню къралгъа магъанасы артыкъ да уллуду. Ол себебден джаш тёлюню патриотизмге юретиуге не къадар аслам эс бёлюрге, джаш адамланы араларында терроризм бла экстремизмни профилактикасын не къадар этимли бардырыргъа керекди. «Коммерциягъа кирмеген джамагъат организацияла бла ишлеу властны халкъ кёбчюлюк бла байламлылыгъын ёсдюрюрге болушады. «Аны себебли, - деди ол, - эки арада баргъан диалог, бу форум ишин бошагъанлай тохтаб къалмай, андан ары да барыб турургъа керекди».
Кёб болмай Шимал Кавказ округда джангы Джамагъат совет сайланнганын да билдирди Галактинов Андрей. Аны бла байламлы ол бирси джамагъат къуралышла бла бардырылгъан ишни магъанасы бла этимлилиги ёсгенлерин да айтды. «Диалогну бу формасы да джамагъат бла властны араларында къуралгъан иш джюрютюуню бир формасыды», - деди ол, аны хайырыны юсюнден оюмун билдире.
Къонакъла бла форумну бардыргъанла Къарачай-Черкесияны Башчысы Темрезланы Рашидни чакъырыууна да эс бёлюб тынгыладыла. «Мен сизни къонакъ сюйген Къарачай-Черкесияны джеринде бек разы болуб алгъышлайма. Мында, Архызда, форум бардырыу иги адет болгъанды. Бу иш а Россия Федерацияны Президентини Шимал Кавказ федерал округда Толу эркинликли келечиси Белавенцев Олег Евгеньевични эмда аны Аппаратыны къайгъырыулары бла къуралгъанды. Аны себебли мен алагъа джюрек разылыгъымы билдиреме. Биз былайда сизни барыгъызгъа да къууаныб тюбейбиз, сизни да бери, Къарачай-Черкесиягъа, хар джол сайын разы болуб келгенигизге не аз да ишек этмейбиз. Баринов Игорь Вячеславовичге уа, бизни тилегибизни толтуруб, бюгюн Къарачай-Черкесиягъа келгени ючюн, энчи бюсюреу этеме. Субъектлени къурагъан миллетлени саны бла адамларыны санына кёре Къарачай-Черкесия Шимал Кавказ федерал округда Дагъыстандан сора эм уллу республикады. Ол себебден Миллетлени ишлерини юслеринден федерал агентствону быллай диалог къурагъанын да, аны КъЧР-де бардырыргъа оноу этгенин да бек тюзге санайма», - деди ол.
Журналистлени сорууларына джууабла бере, Темрезланы Рашид: «Быллай форумланы властха ишин игилендириуде уллу хайырлары барды. Нечик десегиз, быллай форумлада джамагъат аны эсин амалсыз эмда дженгил баджарылыргъа керекли проблемалагъа бёлдюреди. Ишини этимлилигин кёлтюрюрге болушады», - деди.
Форумда Ингуш Республиканы Башчысы Евкуров Юнус-Бек да сёлешди. Ол айтхандан, регионланы властлары бла джамагъатларыны араларында дискуссияла быллай форумлагъа хазырланнган кёзюуде да чыгъадыла. Алада тюрлю-тюрлю проблемала кёлтюрюледиле. Аланы ичлеринде къыйыны, тынчы да болады. Ол себебден аланы къолдан келгенлерин, тышына чыгъара айланмай, олсагъатлай субъектни ичинде толтурургъа кюрешедиле. Оноуларын федерал аралыкъ этерге боллукъ ишлени уа къайсы ведомствону юсю бла къайры, къалай джиберирге кереклисине къарайдыла.
Башында чертгенибизча, бу джолгъу форумну темасы «Коммерциягъа кирмеген джамагъат организациялада коммуникацияла: власть бла сёлешиу» деб алай эди. Ол себебден анда коммерциягъа кирмеген джамагъат организацияланы эмда тюрлю-тюрлю дараджалы властланы ишлерини хайырлылыкъларын ёсдюрюу бла байламлы кёб тюрлю дискуссия, оюм алмашыныу болду. Ала кеслери да секциялагъа юлешиниб алай бардыла. Ол дискуссиялада форумгъа джер-джерден келген адамла Азамат Тлисов, Султан Тогонидзе, Майя Аствацатурова, Владимир Савельев, Абдула Омаров дагъыда башхала сёлешдиле.
Форумну биринчи кюнюню ахырында «Государство и НКО 2035» деген темагъа форсайт да болду.
Форумну юсюнден кинематографистлени Санкт-Петербургдан келген командасы да фильм алды.
Алай бла «Архыз XXI» деген тёртюнчю Граждан форум, бюгюннгю джашау бла байламлы талай теманы сюзюб, тюрлю-тюрлю рекомендацияла алыб, июлну 14-де ишин тамамлады.
Хубийланы Абу-Хасан.
