Боташладан бир джаш Сылпагъарлагъа, къыз тилей, келечиле джибергенди. Келечилени тамадалары, Талгъыр деб бир киши, сёз башлаб, къызны адамларына алай айтханды:


- Эй, Сылпагъарлары, «келечиге ёлюм джокъду» да, билгенибизни айтайыкъ, деб келгенбиз. «Келечини хурджунлары - ётюрюкден толу» да дейдиле, «келечини тили - чёбню терек этер, бюртюкню бёрек этер» да дейдиле. Алай а джалгъан тиллиге - джетмиш налат, бояу тиллиге - сексен налат. Биз аладан тюлбюз. Боташ улу менме деб, Боташ улугъа къыз тилейме деб, къарнашымы керексиз махтарыкъ тюлме. Аны махтауу, алай айтханыма айыб этмегиз, юсюндеди. Джаппа-джангыз бир айтырыкъчыгъым - джашыбызны тюз болуму, халиси былайды: джылы бла джаш болса да, иши бла баш болуучуладанды, юйюню ара багъанасыды, тенглерини - темир дагъанларыды. Ишде аллына адам иймейди, чабыр бауун чурум этмейди. Этер ишин артха созмайды, быт-быт этиб, джарты къоймайды. Атасына джетдирмей, кеси къош туталады, этген иши сёгюлмей, ишин тамам баджарады. Кёкде баргъан къанатлыны сермеб къанатындан тутуучанды, сууда баргъан ыргъайны сермеб белинден буууучанды. Ташны къысыб, суу чыгъарыб, суусаб малын сугъарады, бакъгъан тайы чарсха чабыб, баш ёчлени алалады. Аны миннген аты джолгъа чыкъса, ташсынмайды, сюрюуюнде кютген малы чаууллада абынмайды. Аны табышлыгъы чунгкъул ийнекден гадура толу сют сауады, хар бир къотур токълусундан - бир джамчылыкъ джюн алады. Алай а тууарында - чунгкъул джокъду, ууагъында - къотур джокъду. Къолу узунду, тили къысхады, кёзю джитиди, аягъы дженгилди, джюреги таукелди, джюрюшю - эслиди, дюрюсю - дюрюледен кенгди, муратлары тау башлагъа тенгди. Ишленмеклиги былайды: сёзде, ишде тенгин тюртмез, тёгерекге кёзюн сюзюб, чакъыргъан бла бериб кетмез; сагюнджюсю болгъан кёрюб, джюгюн алмай, озуб кетмез, онгсуз кёрсе, сыртын буруб, кёрмегенча, тайыб кетмез. Кёрген къызгъа кёз ойнатыб, джелтоб сёз бла намыс джоймаз, халал ишде харам болуб, бет ташламаз, айыб алмаз. Намысха, бетге бек талашхан а эркишилик - аны юсюнде, джууукъ кёллю, ариу тилли, тенг тутмакълыкъ - аны юсюнде. Суу дегеннге бал узатхан сизни къызыгъыз - джюрегинде! Аны юйюне кирген келин - джаугъа атылгъан бёрек болур, бачхасына тюшген урлукъ - хансла ичинде терек болур... Келечи андан да бек къызыб тебрегенинде, къызны ана къарнашы, аны сёзюн бёлюб, соргъанды:
- Къонакъ, аны ангыладыкъ. Джангыз бир сорлугъубуз: хулгугъа оноу этемиди?
- Огъай!
- А, да сора сёзюнге къулакъ иерге боллукъду... Алай бла, джашны тиширыу ишлеге сёз къошуб, тиширыуну джунчутмазына ийнаннганларында, къызларына сёз тауусуб ийгендиле.

СЫЛПАГЪАРЛАНЫ
Кулина.
«Тюшюнюу» - 1993.

 
{jcomments}