Афган къазауатда интернационал борчларын толтура ёлген джашланы юслеринден хаман джазылыб турса да тыйыншлыды.

Аллай адамланы атларын барыбыз да унутмазгъа керекбиз, ала эркишиликни, джигитликни юлгюсюдюле. Аланы къыйын хыйсаблада кеслерин тыйыншлы тутханлары, бирси ашхы шартлары ёсюб келген тёлюлеге юлгю болуб, джаш адамланы патриотлукъгъа талпытадыла, Ата джуртха керек заманда ёрге турургъа эмда анга кертилей къалыргъа юретедиле.

Бюгюн хапарын айтыргъа излеген адамым бизни джердешибиз, афган къазауатны отлу джолларында джанын-къанын аямай, Совет къралны аллында этген антына кертилей къалгъан, таулуну ашхы шартларын да тас этмей сакълагъан Тоторкъулланы Батдалны джашы Магомедди.

Тоторкъулланы Батдалны джашы Магомед 1968-чи джыл никкол (июнь) айны 6-да Джангы Элде (Акъ Къалада) туугъанды. Школну тауусхандан сора ол агроном усталыкъны алыб, «Верхнекубанский» совхозгъа ишлерге киреди. Совхозда бир талай айны ишлегенден сора, 1987-чи джыл абыстол (ноябрь) айны 17-де, аскерге чакъырылгъанды. Ол биринчи Ставрополда аскерчилени джыйгъан пунктда 2-3 кюнню тургъанды, андан сора аны дагъыда талай джашны алайдан Узбекистанда Термез шахаргъа ашыргъандыла. Магомедни алайда алты айны окъутхандыла. Термез Узбекистанны къыбыла джанында, Афганистаннга бек джууукъда, орналыбды.

Алты айны ичинде окъну-тобну тюрлю-тюрлюсюн (ала уа тыш къраллы тобла да болгъандыла) чачаргъа эмда атылтыргъа, аладан къалай сакъланыргъа, душманланы хыйлалыкъ мадарларын билирге, бычакъ бла уста хайырланыргъа, дженгил чабаргъа, мийикге секирирге, таулагъа ёрлерге дагъыда урушда керек кёб тюрлю затха юретгендиле. Ол дерслени Магомед дженгил алыб баргъанды. Термезде Тоторкъул улуну дагъыда бир талай джашны къазауатха тамам иги хазырлагъандан сора, аскер тамада, аскерчилени бир джерге джыйыб, Афганистаннга ашырыллыкъларын билдиргенди. 1987-чи джыл хычаман (май) айны ал кюнлеринде, аланы Термезден Кабулгъа самолёт бла элтиб тюшюргендиле. Алайда да къауумлагъа бёлюб, бирер джерге ашыргъандыла. Магомед Кабулдан узакъ болмай, 30 километрни шимал джанында, Калакан деген кишлакны къатында аскер бёлекге къошулгъанды. Аскерчилени къауумлагъа бёлгендиле. Аланы хар бирине бирем башха борч салыннганды. Сёзден, бир къауумуна кече бла джолгъа чыгъыб бир талай километрни тинтиб, душманланы ызларын табаргъа; бир къауумуна да, андан ары ишекли болгъан затла табылсала, анга кёре ол джумушну баджарыргъа; бир къауумуна да моджахедлени бугъунуб, марагъан джерлерине чабыуул этерча таблыкъла къураргъа, чабыуул этерге. Сержант Тоторкъул улу анда тахса ротада гранатомётчик болгъанды.

Ол анда «Саланг», «Багман» атлы уллу аскер урушлагъа къошулгъанды. Башындан берилген буйрукъну толтура, джумушха чыкъгъаны сайын, не къоркъуулу болгъан эсе да, керти таулуча, кесин тири, ётгюр кёргюзгенлей, джумушну да тыйыншлы толтургъанлай, джанына къоркъуулу къыйын джумушладан сау-эсен ызына къайтыб тургъанды.

Совет Аскерлени Афганистанны джеринден чыгъарыргъа башындан оноу келгенинде, бизни аскерчилерибизге ол бек уллу къууанч болгъан эди. 1988-чи джыл хычаман (май) айны 15-де аскерчилерибиз къаугъалы джерден чыгъыб башлагъандыла. Генерал-полковник Б.В.Громовну башчылыгъы бла эм ахыргъы аскерчи афган чекден бери 1989-чу джылны байрым (февраль) айыны 15-де ётгенди. Ол кёзюуде да аланы къоркъуусузлукъларын сакълагъан аскерчилерибизге тынч болмагъанды. Сержант Тоторкъул улугъа да аллай джумушну баджарыргъа буйрукъ берилген эди. 1989-чу джыл байрым (февраль) айны 1-де аскерибизни бир полку Афганистандан чыгъыб баргъан кёзюуде моджахедле тобла атыб, чабыуул этгендиле. Алайда къаты уруш башланнганды. Аскер буйрукъну толтура, ётгюр сержант Тоторкъулланы Магомед душманлагъа къаршчы от ачады. Ай медет, къаты сермеше келиб, джауну огъундан алайда ёледи.

Магомед урушда къоркъуулу кёзюуде батырлыкъ кёргюзгени, аскерчилени джанларын сау къалдыргъаны бла ётгюрлюк танытханы, Совет къралны аллында этген антына кертилей къалгъаны ючюн ёлгенинден сора Къызыл Джулдузну ордени бла саугъаланнганды.

Аскерчи тенглери ючюн джанын берген таулу уланны ёлюгюн, сандыкъгъа салыб киши джуртдан туугъан элине келтириб, тыйыншлысыча аскер сый бериб, Акъ Къаланы джамагъат къабырларында асырагъандыла. Джигит аскерчини аты Къобан районну Кавказский посёлогунда ол окъугъан техникумну орамына эмда Акъ Къалада джашагъан орамына да аталгъанды. 2017-чи джыл абыстол (ноябрь) айны 9-да Къобан районну Ударный посёлогунда район тамадала, элчиле, сохтала бла устазла, джамагъат къуралышланы келечилери, тенглери дагъыда башхала джыйылыб, школну къабыргъасына батыр аскерчини - Тоторкъулланы Магомедни - атын джазыб эсгериу къанга бегитгендиле.

Отуз джылдан аслам заманны ичинде джууукъ адамлары аны письмолары бла ушакъ эте, алада Магомедни киши джуртда хар кюнюн кёргенча, джюреклерин басаргъа кюреше, ол письмола бла джашайдыла.

Эркишиге эм уллу сый Ата джуртха тыйыншлы къуллукъ этиудю. Сержант Тоторкъул улу Ата джуртну аллында этген антына кертилей къалгъанды. Аны аты ёсюб келген тёлюлеге юлгю болгъанлай турлукъду. Ол школда окъугъан сохталаны, келир тёлюлени аскер-патриот иннетге эмда аныча ашхы шартлагъа юретген юлгю болгъанды.

БАТЧАЛАНЫ Фатима.

Суратлада:

 

 

 
{jcomments}