Аууз-герги (октябрь) айны 24-де Черкесскеде, ара библиотекада, «Солнце светит всем» деб белгили джазыучу, поэт, драматург, публицист, тылмач Батчаланы Муссаны 85-джыллыгъына аталыб, эсгериу ингир болду.

Эсгериу ингирге чакъырылгъанла – кърал, джамагъат къуллукъчула, алимле, джазыучула, журналистле, устазла, окъуучула, Муссаны ахлулары – китабхананы уллу залын толтургъан эдиле.
Библиотеканы директоруну орунбасары Мамтова Мая, джыйылыуну ача, хошкелди сёз айтды:
- Республикада белгили адамлагъа сый бере, алагъа аталгъан быллай джыйылыула къурау бизде ашхы адет болуб бошагъанды. Белгили къарачай джазыучу, поэт, публицист, драматург, тылмач Батчаланы Хаджи-Кишини джашы Мусса аллай адамды. Ол сау болса, бу кюнледе анга 85 джыл толлукъ эди. Дунияда аз джашагъан эсе да, кёб ашхы иш этиб, джарыкъ ыз къоюб кетгенди ол. Республиканы миллет маданиятын айнытыугъа, аны сакълаугъа, театр санатны ёсдюрюуге тыйыншлы юлюш къошхан, аны адабият байлыгъын алгъа силкиндирген фахмулу адамларыбызны бири Батчаланы Муссаны эсгеребиз да, бюгюн былайгъа аны таныгъанла, билгенле, кесин бетден бетге танымасала да, чыгъармачылыкъ фахмусун багъалатханла келгендиле. Сау болугъуз, бу эсгериу ингирибиз ариу халда ётеригине, ол эсде къаллыкъ файдалы джумуш болуруна ышанама.
Бу ингирни къураугъа уллу къыйын салгъан адамлагъа «Универсал фондланы залы» деген бёлюмню тамадасы Гогуйланы Сонягъа, баш библиотекарь Дащук Галинагъа, библиотеканы башха къуллукъчуларына миллет адабиятыбызны кенг джаяргъа, чыгъармачылыкъ хунери болгъанлагъа (ёлгенине, саууна да) сый бере, аланы джашау джолларыны чыгъармачылыкъ ишлерини юлгюлеринде джаш тёлюню юретиб кюрешгенлери ючюн, разылыгъын билдире, Муссаны китабларындан да хапар айта, джыйылгъанланы аллында Хубийланы Ислам – КъЧР-ни миллет ишлерини, кёбчюлюк коммуникацияларыны эмда басмасыны министрини биринчи орунбасары, Эресейни Джазыучуларыны союзуну КъЧР-де бёлюмюню правлениесини тамадасы – сёлешди.
– Мен Батчаланы Муссаны кесин танымагъанлыкъгъа, атамдан эшитиучен эдим. Аны фахмусуна, аны кибик адамлыгъына уллу сый бере эди ол. Къарачай, орус тиллеге бирча чемерлиги болгъан Муссаны къысха джашауунда ондан аслам китаб джазаргъа, драматургиябызгъа да къанат берирге къолундан келгенди. Бюгюннге дери джашагъан болса, энтда къаллай затла джазарыкъ эди! Аны чыгъармаларында уллу гуманизм барды, хар сёзю, хар оюму адам болургъа чакъырадыла, Джуртунга, миллетинге сюймекликни юлгюсюн кёргюзедиле.
Батчаланы Муссаны джашаууну, чыгъармачылыкъ джолуну юсюнден тынгылы доклад филология илмуланы кандидаты, гуманитар тинтиулени Къарачай-Черкес институтуну тамада илму къуллукъчусу Мамчуланы Фатима этди.
Аз саны болгъан миллетлени тарихлерин тинтиу къралыбызда бюгюннгю джарсыуланы бириди. Хар бир этносну эртдеден келген маданиятын сакълауда бюгюн этилирге керекли ишле бла байламлыды ол. Миллетни маданияты – ол сау бир системады. Миллетни, халиси, оюму, сагъышы, адеби-намысы, психологиясы, джашаугъа къарамы – олду аны маданиятын къурагъан. Аны не адабиятын, не тарихин, не санат байлыгъын ангылаяллыкъ тюлсе, маданиятын билмесенг. Докладчы айтыугъа кёре, Батчаланы Муссаны чыгъармаларында къарачай миллетни мифологиясы, фольклору, тау адети, этнография энчилиги тамам ариу халда кёрюнюб турады. Сёз ючюн, Муссаны суратлау тилине терен анализ этиб чыкъсанг, къарачайлыланы тил байлыкъларын, тил дуниясын (языковая картина мира) дегенни ангыларгъа себеб болады. Муссаны хар чыгъармасында ол зат бары ариу кёрюнюб турады. Былай эди къысхача Мамчуланы Фатиманы докладыны баш магъанасы.
Батчаланы Мусса бла пединститутда бир кёзюуде окъугъан, бирге туз-дам ашаб тургъан джердеши, бюгюн белгили алим, гуманитар тинтиулени Къарачай-Черкес институтну тамада илму къуллукъчусу, профессор Татаршао Азрет аны бла байламлы кёб затны эсге тюшюрюб хапар айтды джыйылгъанлагъа, аны адамлыкъ шартларына, терен фахмусуна уллу багъа берди.
Муссагъа аталгъан ингирде дагъыда кёб адам сёлешди: педагогика илмуланы кандидаты Алийланы Ракай, белгили ногъай джазыучу Капаев Исса, тарихчи Батчаланы Шамил, поэтле Магъаяланы-Гапполаны Аминат, Батчаланы Башир, джазыучу Лев Ильин, Къарачай драмтеатрны директору Гочияланы Руслан, актёр Ёртенланы Борис, джырчы Алийланы Хорлам, алим, устаз, Кърал Думаны алгъыннгы депутаты Эриккенланы Ахмат, устаз Ижаланы Фатима, журналист Нартоков Солтан, журналист, публицист Батчаланы Фатима эмда башхала.
Ахырында Батчаланы Муссаны къарнашы Амыр, юйюрюню, тукъумну атындан да джыйылгъанлагъа джюрек разылыгъын билдирди, бу джыйылыуну къурагъанлагъа бюсюреу-сыпас этди, кёб адамгъа Муссаны китабларындан юлюш этди…
Закий джазыучубузгъа аталгъан эсгериу ингирге хазырлана, библиотеканы къуллукъчулары «Солнце светит всем» деген аламат китаб кёрмюч къураб, анга Муссаны китабларындан сора да, аны юсюнден джазылгъан затланы да салгъан эдиле. Андан сора да Черкесскеде педколледжни студентлери Муссаны назмуларын окъудула, аны сёзлерине джазылгъан джырланы джырладыла. Джазыучуну джашауундан, чыгъармачылыкъ ишинден хапар айтхан видеофильмге да джыйылгъанла сюйюб къарадыла. Алийланы Хорлам, Ёртенланы Борис да, аланы разы эте, джыр айтдыла.

Ёзденланы Якъуб.