Джерни юсюнде адамланы саулукъларына къатылгъан кёб тюрлю ауруу джюрюйдю. Аланы бири «Гепатит С» деген аурууду.
Ол джукъгъан, адамны баууруна къатылгъан аман аурууланы бириди. Къан бла кёчеди, ол адамдан дженгил кетерге, анда узакъгъа созулургъа да боллукъду.
Узакъгъа созулмагъан къаты аурутхан «Гепатит С» биринчи алты айны ичинде бауургъа джайылыб, кючлю сингеди. Ол, кёб адамда сау болмай, узакъгъа созулады, ол заманда эскиге бурулуб, адамдан кетмейин къалады. Бу ауруу адамны биргесине джашаб, аны бауурун церроз этеди, ракга бургъаны да болады.
Айтыугъа кёре, бу аман ауруу Эресейни 5 мелиуан адамында барды. Аланы кёбюсю андан ауругъанларын билмей, айланыб турадыла. Ауруу ол къауумну 75-85 процентинде узакъгъа созулуб, эски ауруу болуб къалады.
Ол адамгъа нени юсю бла кёчеди? Адам андан ауругъанын къалай билирге боллукъду?
«Гепатит С» ауруу адамны организмине (ауругъандан аурумагъаннга) къан бла тюшеди. «Гепатит С» талай адамгъа бир ийне бла этилсе, ауругъандан сауланы барына да джугъады. Алай къан къуйгъан сагъатда, къан бла байламлы башха затла этген сагъатда да болады. Медицина къуллукъчу инструментлени кючлю къайнатыб неда башха тюрлю мадарла бла тыйыншлысыча джарашдырыргъа керекди. Ол, тишлени ариулагъан щёткада, сакъал джюлюген джюлгючде къан къалса, андан да джугъады.
«Гепатит С» ауруу ашагъан сауутдан неда ургъуй къабхандан, юй джаныуарладан джукъмайды.
Ол асламысына наркотикле бла кюрешгенледе, донор къан алгъанлада, аллай ауруудан ауругъанлагъа къарагъан медицина къуллукъчулада, ВИЧ джукъгъанлада болады. Анасындан сабийге да кёчеди. Аллай бек азды, 100 адамдан 4-ю болады.
«Гепатит С» бла ауругъанланы 80 проценти ауругъанын ангыламай айланады. Алай болса да, бир къауумла, аллай ауруу джукъгъандан сора, бир бёлек замандан, таб болмагъанларын сезедиле. Аланы санлары титирейди, бек арыгъан адамча, джукъ этерге излемейдиле, тоюб тургъанча болуб, ашарлары келмейди, кирлери акъсыл, терилери сары болады, джиклери ауруйду.
Ауругъан адамда аллай ышанла 6 ыйыкъдан ангылашыныб башлайдыла, ол 6 айгъа дери созулургъа боллукъду.
«Гепатит С» аурууну созулгъан, сау болмагъан тюрлюсюн къалай билирге боллукъду? Ауругъан адам андан сау болургъа боллукъмуду?
Бу вирусну сау болургъа унамагъан тюрлюсюнден ауругъанлада ышанла болмайдыла. Ала, адамны баууру ауруса чыгъадыла, анализ берген сагъатда белгили боладыла. Адам «Гепатит С» ауруудан тест берсе игиди. Аны билир ючюн, къан бла байламлы тюрлю-тюрлю анализле берирге да керекди. Къаллай анализле берирге кереклисин врач айтады.
Бу аурууну сындырыргъа, ол адамны чархына заран салмазча этерге болады. Аны алай этген медицина препаратла бардыла. Ол ауруудан кеслерин бакъгъан адамла джыл сайын тест берирге, врачха барыб кеслерине къаратханлай турургъа боллукъдула. Алагъа донорлукъ этерге джарамайды. Инфекция бла кюрешген врач да контролда болургъа тыйыншлыды. Врачха сормай, рецептсиз, не тюрлю дарманны да хайырландырыргъа эркинлик джокъду. Ала ауругъанны баууруна заран салыргъа боллукъдула.
Бусагъатда бу ауруудан вакцина джокъду. А, В гепатитледен барды. Алимле аллай вакцина къурар ючюн кюрешгенлей турадыла.
Бу ауруудан ышанлары болгъан адам, джашагъан джеринде инфекцияланы бакъгъан врачха барыб, кесин кёргюзюрге керекди.
Ртищева Людмила,
Къарачай-Черкес республикан инфекцион больницаны баш врачы, КъЧР-ни Саулукъ сакълау министерствосуну джукъгъан аурууланы хакъындан штатдан тышында баш устасы.
