Эбзеланы Адальбий кёчгюнчюлюкню заманында Къыргъызстанны Ош областында джашайды. 1956-чы джыл юйдегиде биринчи сабий тууады. Атына Маджир атайдыла. Ызыбызгъа къайтыргъа эркинлик берилгенлей, эм алгъа келгенле бла къуралыб чыгъадыла. Алай таб кёрюб, Къабарты-Малкъар Республикагъа тюшедиле. Анда Къашха-Тау элде тамал саладыла. Юйдегиге дагъыда эки джашчыкъ къошуладыла - Эльдар бла Азрет.
«Маджир, сабийлигинде огъуна былайы бла самолётла къачан учадыла деб, кёкге къараб туруучан эди», - дейдиле тийреде къартла. Огъары класслада нёгерлери къайда окъурукъларын, къаллай усталыкъ аллыкъларын айтхан сагъатда бу лётчик болургъа излегенин билдире эди. Ол себебден орта школну бошагъанлай, Армавир шахарда баш аскер авиация училищеге киргенинде, не ата-ана, не муну таныгъанла сейирсинмейдиле. Анда эм игилени тизиминде билим, усталыкъ алады. 1977-чи джыл Туркестанда аскер округга иедиле. Биринчи кере реактив самолёт «МИГ-21» бла кеси энчи учуб анда башлайды. Тюзю истребитель самолётда учхан бек джууаблы, къоркъуулу болгъанын да  кеси кёкге чыкъгъынчы толу ангылагъан да болмаз эди. Техника кючлю, деменгили эсе да, чырмаула чыкъгъанларын, адамла ачыгъанларын да кёреди. Алай а сабийликде муратына джетген джаш, къаджыкъмай юрениб, кёкге джол салгъанлай турады. Лётчикге эм бек керекли  эки зат барды: аламат саулукъ, хауада, джерде да джорукъну  бузмай сакълау. Экиси да бар эдиле Эбзе улуда. Кесини фахмусуну, тырмашханыны тышында да ала онг бередиле 1187 сагъатны да учуб, къазауатха да къошулуб, къралны аллында борчун да толтуруб, юйюне сау-эсен къайтыргъа.
Маджирни эм тыйыншлыланы бирине санаб, Герман Демократ Республикада Совет аскерледе къуллукъ этерге иедиле. Артда, кесича кёблеча, Афганистанда къазауат этерге да тюшеди. Ары дери да, учуб бара тургъанлай, самолётланы моторлары тохтаб, аманны кеминде бир джерге къондуруб, парашют бла секириб, талай кере ёлюмден сау къалгъан эди. Къазауатны кёзюуюнде уа ол затлагъа тауладан, ёзенледен учуб баргъанны мараб атыб тургъанлары да къошуладыла. Алай болса да, Аллах сакълаб, ызына къайтады. Узаймай сынамлы лётчикни Азербайджан ССР-ге ашырадыла. Анда джангы чыкъгъан самолётланы сынаргъа буюрадыла. «Был испытателем «СУ-25», деб джазылады документлени биринде. Ол а бюгюн да Россияны Къоруулау Кючлеринде эм залим самолётха саналыб турады. Маджирни ядро сауутну алыб учхан заманлары да болгъандыла. 1998-чи джыл кёб тюрлю кърал саугъалары бла, майор чыны бла къайтады.
 - Аллай бир джерде да айланыб, кърал къуллукъланы да баджарыб, сау-эсен келгенине бек къууандыкъ, – деб хапар айтады Адальбий. – Юй бийчеси Аппаланы Лиза сабий садда ишлей эди. Джашчыкълары Мурат бла Руслан да хайт деб аякъланнган эдиле. Маджирни къолу хар неге да джараша эди да, къарнашларына башчылыкъ этиб, агъач цех къурадыла. Этген затларын адамла бек джаратыб ала эдиле. Хар не да орнуна келди, деб къууаныб тургъанлай, 1999-чу джыл ауушду. Ол кёзюуде кесине да 42 джыл болгъан эди. Ёлгенин эшитиб, аскерчи тенглеринден да кёбле келген эдиле. Ала айтхынчы билмей эдик ол ненча кере ёлюмден къалгъанын, къуллугъу къалай къыйын болгъанын. Чырмаулагъа тюшюб, джаны тамагъына тыгъыла,  саулугъуна татый баргъанды. Джашлыгъы, къарыуу-кючю болуб кёлтюре келгенликге, юйюне джыйылгъан кёзюуде чархы къыяулу болгъанын ангылагъан эдик. Джюреги тохтаб къалды…
Бизни джашладан лётчикле болгъандыла, энтда бардыла. Алай а, мени сартын,  джангы самолётланы сынагъандыла, деб эшитмегенме. Бар эселе да, эки-юч адам боллукъдула. Маджир а белгилиди. Ол къуллукъ этген аскер бёлекледе, элинде, Малкъарда, Къарачайда да, тауланы ёхтем уланыча, аты айтылыб турлугъуна ишек джокъду.
 
АППАЛАНЫ Билял.
 
{jcomments}