Уллу Ата джурт къазауатха 15 мингден аслам къарачай джаш кетгенди. Ала, башха миллетледен артха къалмай, уруш этгендиле. Анга джигит уланларыбызны фронтда этген батырлыкълары ючюн, саугъаланнган медаллары, орденлери шагъатдыла.

Бизни аталарыбызны, къарт аталарыбызны этген джигитликлерини магъанасы адам улуну тарихинде ёмюрлени узагъына турлукъду.

Аны бла къралда талай джыл «Они должны идти победным строем во все времена» чакъырыу бла Хорламны келтирген джигитлерибизни атларын унутмаз ючюн, «Ёлюмсюз полк» акция бардырылады. Ол полкну тизиминде аталарыны, джууукъларыны суратларын алыб, мингле бла адамла Уллу Хорламгъа аталгъан парадлада барадыла. Бизни газетибиз да бу ишге къошулуб, джердешлерибизни «Ёлюмсюз полкга» къошаргъа чакъырабыз.

Къазийланы Муратны джашы Абдул

Абдул 1910-чу джыл Хурзукда туугъанды. 1941-чи джылны джазында аскер юрениулеге баргъан джеринде Туапседе тенгиз батареягъа тюшгенди. Алайда юрене тургъанды. Бошаб ызына къайтхынчы, Уллу Ата джурт къазауат башланнганды.

Севастополну къорууларгъа къуралгъан тенгизчи батальонну къурамында ары баргъанды. Къара тенгиз флотну базасын къоруулау урушлада болгъанды. Алайдан эвакуациягъа тюшюб, суу тюбю къайыкъда Новороссийскеге ётгенди. 1943-чю джылны къыркъаууз айында Новороссийск ючюн баргъан урушну ачы сермешиулеринде къазауат этгенди.

Джигит уланыбыз Хусейинланы Хусейн бла тенглик тутханды. Джигитлик этиб ёлген тенгини юсюнден билдириуню джазгъан аскер «Боевой листокну» экземплярын «Къарачай» газетде басмаланныгъын излеб, аны редакциягъа ашыргъанды.

Новороссийскеден да Къазий улу Къара тенгиз флотну инженер аскерлерини бирине тюшгенди. Фронт коммуникациялада аскерлени сауут-саба, азыкъ, кийим кереклилерин баджарыучу бёлекледе къуллукъ этгенди. 1944-чю джылда ол къарачайлы болгъаны ючюн аскерден башына бош этиб, юйдегисине ашырылгъанды.

Къазий улу урушда этген ётгюрлюгю ючюн талай кърал саугъа бла саугъаланнганды. Аланы арасында эм багъалысы «Севастополну къоруулагъаны ючюн» деген медалы болгъанды.

Шидакъланы Магометни джашы Исмаил

Исмаил 1924-чю джыл туугъанды. 1941-чи джыл Комсомолну Преградна райкомуну административ мекямыны эшигине: «Райком джабылгъанды, къуллукъчула барысы да урушха кетгендиле», деген билдириу джабышдырылгъанды. Аланы орунларына райкомда ишлерге джангы адамланы алыргъа керек болады. Ол кёзюуде Исмаил онунчу классда окъуй эди. 1941-чи джыл никкол айны (июнну) 31-де районну комсомол организациясыны кёзюусюз джыйылыуунда комсомолчула бирден тамадалыкъгъа Исмаилны теджейдиле. Алай бла онджети джылы тюгел толмагъан джаш къурау бёлюмге башчылыкъ этиб башлайды.

Къазауатны кёзюуюнде уа ишни учу-къыйыры джокъ эди. Бир-бир кюнледе Исмаил кабинетде тангнга дери къалыб кетгенди. Къыйын болса да, ишин бет джарыкълы тындыргъанды. 1942-чи джыл фашистле Дондагъы Ростовгъа джууукълашханларында, комсомолну райкомунда ишлегенле мекямны эшигин джабыб, ичинде болгъан документлени джауну къолуна тюшмезча джашырыб, къолларына сауут алыб, бирден урушха кетгендиле. Аланы арасында Шидакъ улу да болгъанды.

Аны билими уллу, халиси иги болгъаны себебли, ол аскер къуллукъ этерге тюшген бёлекни командованиеси Исмаилны Орджоникидзе шахарда джаяу аскерлеге командирле хазырлагъан училищеге окъургъа джибергендиле.

Мында бир кесек окъугъандан сора курсантланы бир къауумларын, ичлеринде И. Шидакъ улу да болуб, къанлы душманла бла сермеширге ашыргъандыла. Исмаил къуллукъ этген аскер бёлеги бла Кавказ ауушланы немец фашистледен тазалаугъа тири къошулады. Мында джигитлик кёргюзюб, командиринден бюсюреу табханды. Ауушланы душманладан тазалагъандан сора джердешибиз Георгиевскийни, Невинномысскени, Минводну, Кропоткинни, Новороссийскени азатлаугъа къошулады. Новороссийск ючюн баргъан хатерсиз къаты сермешиулени биринде ауур контузиялы болуб, сыртындан къымылдаялмай къалгъанды. Ол госпиталда талай айны джатыб чыкъгъандан сора бир кесек солургъа юйюне джибергендиле.

Къарачайгъа келгенинде, адамларын табмай, халкъын кёчюргенлерин алайда билгенди. Алай болса да ызына, аскер бёлегине, къайтыб, къралны аллында таза болгъанын билдирир ючюн, фронтха мыллык атханды. Алай а комиссия, джангыдан къараб, аскер къуллукъ этерге джарамазлыгъын бегитгенди.

Аскерде кесин къалай къойдурургъа билмей тургъанлай, къатына бир абычар, келиб: «Сени аскер къуллукъдан башынга бош этгенлерин, кесинги да ариу джырлай билгенинги эшитгенме. Аскер ансамблге къошулургъа сюемисе?» – деб соргъанды. Исмаил анга разы болады. Абычар, ол кюн огъуна аны аскер бёлекни суратлау коллективини джырлаучу къауумуна къошханды. Аскер ансамбль бла бирге Исмаил Берлинде, Чехословакияда, Польшада, Венгрияда, Югославияда, Болгарияда къанлы душманланы къаушатыугъа уллу юлюш къошханды.

Уллу Ата джурт къазауатда кёргюзген джигитлиги ючюн Шидакъланы Исмаил Уллу Ата джурт къазауатны I-чи, II-чи дараджалы орденлери эмда талай медаль бла саугъаланнганды. Аланы арасында Ленинни юбилей медалы да барды. Ол анга урунууда джигерлиги ючюн берилгенди.

Урушдан къайтхандан сора Исмаил Магомедович Зеленчук районну Джарыкълыкъ къаласыны директору, школда устаз, райпотребсоюзда тамада болуб ишлегенди. Шидакъ улу Къазауатны, урунууну ветеранларыны Зеленчук район советине тамадалыкъ этгенди.

Рубриканы СЕМЕНЛАНЫ Аминат бардырады.

 
{jcomments}