Халкъыбызны Джуртуна къайтарыр ючюн, озгъан ёмюрню 50-чи джылларында этилген кюреш джаш тёлюню, студентлени джыйылыуларындан, аланы кърал башчылагъа джазгъан письмоларындан башланнганды. Тири адамларыбыз джамагъатны арасында ангылатыу ишни таукел бардыргъандыла. Алай эте келиб, 1956-чы джыл хычаман айны 13-де Фрунзе шахарны къатындагъы Воронцовка деген элде танг кесек къарачайлы джыйылыу къурагъан эди. Анда Правительствогъа къарачай халкъны джуртуна къайтарлыгъын тилей барлыкъ келечилени джиберирге деб оноу этилген эди. Алай бла Москвагъа барлыкъ делегация хазыр болгъан эди: Акъбайланы Магомет, Алийланы Ракай, Къараланы Басханукъ, Токаланы Сеит-Умар, Эбзеланы Аскер.

 Биринчи тюбешиу
Биз, Азиядан 1958-чи джыл келиб, Ючкекен элибизге тюшдюк. Къамыш Къулакъны орта школуну 9-чу классына джюрюб башладым. Бир кюн эртденбла  директорубуз Хасанланы Исса бизни, 10-чу классны сохталарын, джыйыб, дерследен сора кетмей, школну тёбен джанында къазауатдан алгъа ишленнген эски клубха барыргъа буюрду. Баргъаныкъда биз танымагъан эки джаш, къобузу  бла джылы келген тиширыу,  Исса Танаевич да биргелерине сакълаб тура эдиле. Аланы бири Гитче Къарачай районну Джарыкълыкъ юйюню тамадасы Боташланы Мусратны джашы Борис, бири да Чотчаланы Магомет болгъанын директорубуз айтды. Ала школда ансамбль къураргъа келгенлерин черте, ол затны къаллай уллу магъанасы боллугъун да билдирди. Толуракъ хапар айтыргъа Боташ улугъа сёз берди.
- Талай айдан районну школларында суратлау коллективлеге къарау боллукъду. Айырыб да тепсеу ансамбллеге баш магъана берилликди. Киши джуртлада унутулургъа джетген маданият бла санатны мындан ары джангыртырыкъла сизнича джаш адамладыла. Чотчаланы Магомет юретирикди. Сиз барынг да тепсей билгенигиз хакъды, алай болса да бир джолгъа сахнагъа чыгъаргъа сегиз-тогъуз джаш, аллай бир да къыз керекди. Ол себебден айырыб аллыкъды. Тартынмай, буюкъмай барынг да чыгъыб тепсегиз, истемеге барыгъыз, – деди Борис.

 Мындан алда биз, редакцияда ишлегенле, газетибизни корректору, фахмулу журналист,  огъурлу адам Батчаланы Адейни къызы Лидияны туугъан кюню бла таза джюрекден алгъышлагъан эдик. Айхай да, ишден арымагъан, талмагъан,  миллетини сыйын чыгъаргъан эмда джюрек джылыулары бла тёгерекге къууат салгъан, не къыйын кёзюуде да тёзюмлю бола билген адамланы кёрсенг, учуннган этесе.
Къазауатны джылларында туугъан сабийлени, эшта, джазыулары бирчаракъ болурла - ала туугъан джуртларындан узакъда эс джыйгъандыла, Кавказны сынгар айтыб эшитгендиле. Лида да, атасы Уллу Ата джурт къазауатха кетгенден сора туууб, анасыны къойнунда бир кесек заманны ичинде Къызыл Октябрь элинден Фрунзе областны Быстровский районуну Орловка элине тюшеди. Ол тёлюню сабийликлери адам сукъланырча болмагъанды. Аланы эслеринде татлы сабий сезимле тюл, ачы хапарла сакъланадыла. Аны амалтын ол тёлюню биографиясыны ал тизгинлери «къазауат», «кёчгюнчюлюк» деген сёзледен башланады. Аны айтханым, Лидия да анасыны къойнунда огъуна сюргюнчю болгъанын, аякъ ызлары Азияны исси къумларында къалгъан сабийлигин сагъыныргъа сюймейди.

 2005-чи джыл январны 6-сы бизни бушуу кюнлерибизни бири болду. Къарачай-Черкесияда, андан тышында да белгили алим Сюйюнчланы Ханафий ауушханды, деген ачы хапар джайылды. Джууукъ-тенг, таныгъанла, билгенле болуб да къалмай, узакъ джерледен да эшитгенле келиб, арбазы, орам да адамладан толду. Мени сартын, къайгъы сёзге аллай бир миллет джыйылыб хазна кёрмегенме. Уллу сый бериб, ёмюрлюк джерине элтиб къайтдыкъ. Чачылыб кеталмай, арбазында, андан тышында да къауум-къауум болуб, аны адамлыгъыны, билимини, этген ишлерини юслеринден кёб затны эсибизге тюшюрюб сёлешебиз…
Сюйюч улу 1923-чю джыл Джёгетейде туугъанды, деб джазылады документледе. Ол тюз тюлдю. Комсомол болур ючюн, бир джылы джетмей, артда кесин уллуракъ этиб джаздырады. Ханафий Идрис бла Берханны уллу  юйдегилеринде ёсгенди.

  1. Ёлюмге бойсунмагъан джигитлик
  2. Джетишимле теджейбиз