Кузнецовланы Магометни джашы Рамазан
Рамазан 1916-чы джыл Къарт-Джуртда туугъанды. Эл школну окъуб бошагъанындан сора, Тёбен Тебердиде бухгалтерлени 4-айлыкъ курсларын тауусуб, фахмулу джаш 15 джылында Ворошилов атлы уллу колхозну тёргеу санагъатында иш баджаргъанды. Устазланы хазырлагъан училищеде да билим алгъанды. Алай а, ол кеси абычар болургъа къызыныб тургъанды. Аны бла 19 джылы толгъанында Учкуланны райвоенкоматына Къызыл Аскерге барыргъа излегенин билдириб, аскерге кетгенди. Архивде сакъланнган эсгериу къагъытда, устаз Н.Баскаков: «Рамазанны къурманлыгъына бютеу элни джамагъаты келген эди. Аны аскерге джюзле бла адамла джыйылыб ашыргъан эдиле …» - деб джазады.
Рамазанны 1937-чи джыл Тамбовда атлы аскер училищеге окъургъа ашыргъандыла. Ол кёзюуде аны бла бирге Ташкёпюрден къарачай джашла Ёзденланы Дюгербий (Эресей Федерацияны Джигити) бла Батчаланы Ахмат да окъугъандыла. Рамазан уллу фахмулукъ танытыб, анда сора да Къызыл Байракълы Баш аскер школда да окъуб аны айырмагъа бошагъанды. 1940-чы джыл ол окъууун тауусуб кичи лейтенант чыны бла солургъа туугъан элине келгенди.
Рамазан 1940-чы джыл совет-фин къаугъагъа къошулгъанды. Анда ол кёргюзген джигитлиги ючюн, маршал Тимошенко къол салгъан Махтау къагъыт бла саугъаланнганды. Андан сора анга лейтенант чын бериб, Солнечногорск шахарда билимин ёсдюрюрге ашыргъандыла. Аны тауусханы бла 1941-чи джыл къазауат башланыб, урушха киргенди. Рамазан Къыбыла фронтда 873-чю полкну биринчи батальонуну командири болгъанды. 1941-чи джыл къыркъаууз (сентябрь) айны 16-да Геническ шахарны немецле алгъандыла. Ол кюн эртденбла фашистлени бетджанларына бизни тобла от ачхандыла. Шахардан узакъ болмай къаты уруш башланнганды. Ол кюн Кузнецовну батальону, къыйын болумгъа тюшюб, къаты кюрешген сагъатда къуршоуланнган аскерчилеге Рамазанны таукел ауазы кёл бергенлей, алгъа учундургъанлай тургъанды. Сермешни кёзюуюнде таулу командир алда баргъанды. Ол урушда Рамазан ауур джаралы болгъанды.
«Командирлеринден бошагъанларын кёрген фашистле алты танканы ышыгъына къысылыб алгъа ургъан эдиле. Биринчи батальон бютеулей дерча къырылгъан эди. Сау къалгъан аскерчиле да артха ыхтырылгъан эдиле. Ол къыйын кёзюуде не батальонну санитарлары, не тенглери Рамазанны отдан чыгъаралмагъан эдиле», - деб, 127-чи тенгиз батареяны комиссары Наум Иссакович Вецман 1969-чу джыл Рамазанны адамларына тюбеб хапар айтханды. 1941-чи джыл полкну командири полковник Малахов Рамазанны анасына кеси письмо джазыб, джигитлик этиб ёлгенин билдиргенди.
1969-чу джыл Рамазанны кичи къарнашлары аны къабырын излегендиле. Ол ёлген Счастливцево элни орта школуна къагъыт джазгъандыла. Сохтала кёб да турмай, джигитни басдырылгъан джерин белгили этиб, Генгорка элде болгъанын билдиргендиле. Кърымда «Арабат стрелканы» алыр ючюн кюрешиуде ёлген джигитле асыралгъандыла анда.
1948-чи джыл джигитлени ёлюклерин Къарнаш къабырда Счастливцеводан узакъ болмай Генгорка элден юч километр джерде басдыргъандыла. Джигитлени къабырларына эсгертме салыннганды.
Рамазан 24 джыл джашагъанды. Аны къысха ёмюрю Ата джуртубуз ючюн кюрешде юзюлгенди.
Рубриканы СЕМЕНЛАНЫ Аминат бардырады.