Адам сабий заманындан башлаб туугъан джерин сюйгенлей турургъа кереклисин ата-ана сингдире барыргъа керекдиле. Туугъан джуртуна терен сюймеклик деген андан башланады. Алай бла аллай адам джашай, уруна, туугъан, ёсген джеринде сыйлы орун айыра, атын да айтдырады.
Ногъай районну Эркин-Юрт элинде джашагъан белгили сабанчы, РСФСР-ни махтаулу механизатору Курмангулов Къаншаубий Азаматович да джашауун джерчиликге атаб атын айтдыргъан адамланы бириди.
Озгъан ёмюрню 70-чи – 80-чы джылларында уста комбайнёрну джетишимлерини юсюнден хапарлары областыбызны тышында огъуна кенг джайылгъан эди. Аны юсюнден джергили басмада кёб сейир затла джазылгъан эдиле. «…Ол джерни тылпыуун джюреги бла ангылайды…», «…Аны звеносуча алчы саулай крайда да джокъду…», «Ишин толу билген, акъыллы башчыды ол…» деген бу тукъум махтау сёзле хар джаш механизаторгъа да айтылыб бармай эди. Айхай да, сабийлик джыллары Къаншаубийни совхозну сабанларында ётгендиле. Ол туугъан джерини сабан тюзлерини хар дуппурун, батыкъ джерин, къол аязынча, ачыкъ биле эди. Джаз башында сабан сюрген кёзюуде бир-бир трактористлени алайыны джеринден толу хапарлары болмагъанлары амалтын аланы тракторлары сыныб къазалмай тохтай эдиле. Къаншаубийни «темир аты» уа бир кере да джарсытмагъанды аны ишин. Къачан да къара ишден къоркъмагъан Къаншаубий берилген джумушну арымай-талмай, махтау бла толтуруб тургъанды.
Ол джыллада школлада механизатор, тракторист курсланы окъута эдиле. Аны себебли Къарачай-Черкесияда тракторист къызладан биринчи механизатор звенону 1975-чи джыл Къурмангулов Къаншаубий къурагъан эди. Уста механизатор джаш адамлагъа кесини сынамын юрете, сабан ишлени, джерчиликни сюерге сохталарына сингдиргенлей тура эди. Сабийле да аны сыйын бек кёре эдиле. Юретгенин да сюйюб ала эдиле. Ол устазны кючюнден тюненеги сохталаны арасында уста комбайнёрла, трактористле болуб, Ставрополь крайда эл мюлк эришиулеге къошулуб, алада биринчиле болуб, атларын айтдыргъан къызла, джашла да болгъандыла. Аланы арасында бюгюнлюкде Эркин-Юрт элни администрациясыны башчысыны заместители Баймурзова Мадина Аулисовна алчы тракторист къызланы бири болгъанды.
- Курмангулов Къаншаубий Азаматовични юсюнден кёб иги зат айтыргъа борчлума. Нек дегенде, къуру мен болуб къалмай, ол джыллада менича эл мюлкде уруннган джаш адамлада аны къыйыны уллуду. Биз школну тауусуб акъыл-балыкъ болгъанлыгъыбызгъа тракторлагъа таукел миниб, кесибиз эркин джюрютюрге базмай эдик. Алай болса да, Къаншаубий Азаматович, хар бирибизге атача, устазча, тракторну хар темирин эмда теблеген джерибизни топурагъын да джюрегибиз бла ангыларгъа кереклисин юрете эди. Керимова Дженетхан, Кумукова Зухра, Алакаева Эмина, Еслемесова Марьем, Матакаева Шайдат, Керимова Салиме, барыбыз да бирге комсомолчу къызла болуб, «темир атларыбызгъа» да тири миниб алай ишлей эдик. Танг атар атмазлай, Къаншаубий Азаматович бизни, тракторист къызланы, юйлерибизге айланыб, барыбызны да джыйыб сабан тюзге, ишге элте эди. Кечге дери ишлесек да, бек арысакъ да, кёлюбюз джарыкъ, джюрегибиз къууана алай келе эдик юйге да, - деб Мадина ол джылларын эсине тюшюре, тансыкълай джарыкъ ышарады.
- Устазыбыз Къаншаубий Азаматович бизни кёб ашхы затха юрете эди. Башында сагъыннганымча, устаздан сора да, ол бизге ата кёзден къараб кесини оюмун да айта эди. Эсимдеди, бизге иш сынам алыргъа деб Ставрополь, Краснодар крайладан, Ростов, Волгоград областладан, ол огъай эсенг АБШ-ны Айова штатындан да джаш устала келген эдиле. Аны юсюнден ара басмада да джазгъан эдиле журналистле. Аны бла да къалмай, Социалист Урунууну Джигити А. Д. Аргуновну сыйын джюрютген кёчюучю сыйлы саугъаны – Къызыл байракъны - бизге тыйыншлы кёрген эдиле, - деб эсине кёб затланы тюшюрдю тюненеги тракторист къыз Баймурзова Мадина Аулисовна.
Ол джыллада бу тукъум дараджа бек уллу джетишимге санала эди. Урунууда джетишимлери ючюн джигер къызланы бир къауумун тыш къраллагъа солургъа джиберген эдиле. Бир къаууму да «Молодой гвардеец пятилетки» белгиге ие болгъан эди. Комсомол къуралышны башчысы Керимова Дженетхан ВЛКСМ-ни 18-чи съездине делегат болуб сайланнган эди, механизатор звенону тамадасы Батралиева Лариса уа 19-чу съездине делегат болгъан бла къалмай, анга саугъагъа энчи трактор берилген эди. Ма аллай керти джигер къызланы атлары бюгюнлюкде да эл мюлкню тарихине джазылгъандыла. Урунууну бачхычын аланы устазлары Къаншаубий Азаматович ишлегенине сёз да джокъду.
Эл мюлкде халал уруна, махтаугъа тыйыншлы болгъан, халкъыны эсинде, онглу адамча, къалгъан сабанчыны аты кёб тёлюге юлгю болуб къалгъаны хакъды. Эл мюлкню ёсдюрюуге, туугъан джуртуну экономика айныууна къыйын къошханына аны кърал саугъалары шагъатлыкъ этедиле. Урунууну ветераны, Ленинни орденини, «Октябрь Революцияны» орденини, «Хурмет Белгиси» орденни кавалери эмда талай медалны иеси, халкъыны махтаулу уланы Къурмангулов Къаншаубий Азаматович бюгюнлюкде, сау болса, анга 90 джыл толлукъ эди. Юй бийчеси Булатукова Елена Хасановна бла бирге ол саулай джашауун сабийлени ариу халиге юретиуге, тыйыншлы билим бериуге атагъан эди. Устазны джашау джолу ёсюб келген джаш тёлюге юлгю бола, аны таза, джарыкъ иннети аланы джашау джолларына чыракъ болуб джарытханлай турлукъду.
Найманова-
Добагова Къырымхан.
«Ногъай давысы» газет.
