ЭЛКЪЫРГЪАН, БЁРЮ ШИБИЖИ

(ВОЛЧЕЯГОДНИК, ВОЛЧЬИ ЯГОДЫ)

Мийиклиги 1,5 метр болгъан бек уулу кёкенди. Чапыракълары сыйдамдыла, кёзюулю ёседиле, бутакъланы башларында бурулубдула, къараракъ-джашил бетлидиле. Юсюнде бир чапырагъы да болмагъан кёзюуде, арттотур-хычаман (апрель-май) айлада чагъады. Гоккалары бутакълагъа джабышыб боладыла. Гюллери къызыл-кимит бетлидиле, 3-5 гюллю бирге джоппудула. Тыш кёрюнюшю бек ариуду, омакъды. Къыркъар-къыркъаууз (август-сентябрь) айлада джемиши джылтырауукъ джарыкъ-къызыл бетли болуб, бютеу да бутакъланы джабыб, ким да сюйюнюб къараб турурчады. Бек уулу болгъаны себебли, уллу, гитче да сакъ болургъа керекди. Ариулугъуна алданыб, ашаб къояргъа боллукъду адам, артыкъсыз да сабийле. Джемиши аллай бир уулуду онун-онекисин чайнаб джутхан адам багъылмаса, бек аурургъа, таб, ёлюрге да боллукъду.

Къабугъу уа джемишинден да уулуду. Аны теринге не тилинге тийдирсенг, пурчдан да бек кюйдюреди. Аны ючюн бёрю шибижи дейдиле. Кийик эм юй джаныуарла анга тиллерин да тийирмейдиле. Къанатлыла джемишин ашагъанлыкъгъа джукъ болмайды. Гоккаларын ийисгегенни да башын тёгерек айландырады. Не уулу болса да, элкъыргъанны дарманнга джюрютедиле. Аны джемиши бла къабугъу хайырландырыладыла. Къабугъу джаз башында, джемишин джай айлада джайыб, салкъын, хауа иги джюрюген джерде кебдириледи. Элкъыргъан ханс тау этеклени, чегетлени, кёкенлени ичлеринде, чегет къыйырлада кёб тюбейди.

Кебдирилиб джыйылгъан къабугъу бла джемишин эски джел ауруулары, санларында джебек ауруулары болгъанла, къурушдургъан ауруулары болгъанла да бу мардада джарашдырыб ауругъан джеригизге, теригизге джагъаргъа боллукъсуз: джемишинден неда къабугъундан 20 граммны алыб, анга 40 градуслу аракъыдан 200 миллилитрни къуюб, башын джабыб, 7-10 кюнню тутуб, сюзюб, сюзюлмени бир ариу шышагъа къуюб, керек заманда ауругъан джеригизге джагъыгъыз.

Аны хайырландыргъан адам, сабий болгъан юйде кирит салыннган гёзенде тутугъуз. Бек уулуду. Элкъыргъан деб бош айтылмагъанды.