КЪАРАБАШ ХАНС (ЧЕРНОГОЛОВКА ОБЫКНОВЕННАЯ)


Кёбджыллыкъ, мийиклиги 20-60 сантиметрге джетген дарман хансды. Баш тамырыны орта базыкълыгъы барды, къынгыр ёседи, джерге кёб ууакъ, ингичге тюб тамырла бла иги бегийди. Баш тамырдан тюз ёрге джангыз саптагъай ёседи, тёнгеги тёртгюлдю. Ханс къызыл-кимит бетлиди, кёб бутакълыды. Бир бууундан эки бутакъ чыгъадыла. Чапыракълары кёзюулю узун чапыракъ саблада ёседиле, узун зугулдула, къыйырлары дуппукъ мычхы тишлеге ушашдыла, белкъау-белкъаудула. Чапыракъла кёбюсюне бутакъла ёсген бууундан, бутакъланы тюблеринден чыгъадыла.


Саптагъайланы да, бутакъланы да башлары къылкъыгъа ушаш, алай уллу болмагъан, къысха гокка джоппула бла бошаладыла. Гюллери эки эринлидиле, ууакъдыла, къалын битибдиле, джарыкъ-кимит бетлидиле. Июнь айдан башлаб, сентябргъа дери чагъыб турадыла. Урлукълары тёртдюле, ууакъ къатыладыла, кеслери да табакъгъа ушашны ичиндедиле.
Къарабаш ханс джайлыкълада, кёкен аралада, ёзен суу джагъалада, чегет къыйырлада, чегетледе, джол джанлада, бачхалада, ырджылада ёседи. Дарманнга хансын хайырландырадыла. Чакъгъан кёзюуюнде кесилиб алынады, ариу, салкъын, хауа иги джюрюген джерде морт этмейин, дженгил-дженгил айландырыб, кебдирилиб джыйылады.
Къарабаш хансны къан басымы кёлтюрюлген, тамагъында макъасы болгъан, ёпке башында сууугъу болгъан, джётел этген, ашхыны ауругъан, ичи къан баргъан, къоян аурууу, бууала аурууу, ёпке аурууу болгъанла, бу мардада алыб хайырланыгъыз: кебдирилиб, джыйылыб тургъан хансдан гитче шай къашыкъ бла 2-ни алыб, 300 миллилитр къайнагъан суугъа атыб, шайча этиб, 10 такъыйкъаны тутуб, сюзюб, сюзюлмеден кюнюне уллу шай къашыкъ бла 3-4 кере ичигиз. Бек джарарыкъды, мен бу хансны иги сынагъанма.
Дагъыда былай этигиз: тамагъы ауругъан, ауузунда ауусулу, джарасы, терисинде тюрлю-тюрлю къотурлары, башында габусу болгъанла къарабашны хансындан, 2 гитче шай къашыкъ бла бирни алыб, 200 миллилитр къайнагъан суугъа атыб, шайча этиб, 10 такъыйкъаны тутуб, 2-3 кере суу кисей бла сюзюб, кюнюне ол сюзюлме бла тамагъыгъызны, ауузугъузну 4-5 кере чайкъагъыз. Теригизни, башыгъызны джууугъуз.

 
{jcomments}