МИЯ ХАНС (СОЛОДКА ГОЛАЯ)


Кёбджыллыкъ, мийиклиги бир метрден да уллу хансды. Баш тамыры къысхады, базыкъды, кёб башлыды. Тюб тамыры аз бутакълыды, ёзеклиди, 40-50 сантиметр теренликге барады. Ол теренликден чыгъыб, бешден отузгъа дери экинчи баш тамырла джайыладыла. Аланы къыйырларында чирчикле боладыла. Ол чирчикледен мия ханс ёседи.
Тюб тамырны узунлугъу 8 метрге дери болады. Алай созула барыб джер тюбюндеги суулагъа джетеди. Мия хансны чапыракълары кёзюулю ёседиле, джашил бетлидиле, зугулуракъ гаккы тюрюслюдюле. Хар бууунда къош болуб битгенликге, чынг башында бир чапырагъы болады. Бир къысха бутакъчыкъны энчи алыб къарасакъ а, тогъуздан онджети чапыракъгъа дери болады аны юсюнде. Бир талай саптагъай ёседи бир баш тамырдан, кёб бутакълыды. Юсю ууакъ тюклюдю. Гоккалары джоппудула, кимит бетлидиле. Урлугъу узун, джалан къудоручады, хар уяда 2-6 урлукъ болады.


Никкол-элия-къыркъар айлада чагъады, къыркъар-къыркъаууз айлада бишеди. Сыртлада, тузлу тюзледе, ёзен суу джагъалада, батмакълы тик бетледе, къумлу, мырды джерледе ёседи. Мия хансны дарманнга баш тамыры бла тюб тамыры хайырландырыладыла. Аланы къабукъларын ариуламагъанлай да, ариулаб да джаратадыла. Баш эмда тюб тамырындан этилген дарманланы кёбюсюне хыппырыкъ атдыртыргъа, иги сийдирирге, ични джюрютюрге, джётел этдирмезге, ашхынында, ичегиледе джарасы болгъанла багъаргъа джаратадыла.
Ууакъланнган тамырларындан 15 граммны алыб, аны къанджал сауутха атыб, юсюне 200 миллилитр сууну къуюб, он такъыйкъаны сериуюн отда къайнатыб, суу кисей бла сюзюб, аурууугъузгъа себеб табхынчы, ол сюзюлмеден уллу шай къашыкъ бла кюнюне 4-5 кере ашарны аллы бла ичигиз.

 
{jcomments}