Сабийле сау-эсен туусала, табхан аналарындан кем болмайды врачланы къууанчлары да. Алай болса да, сабий туугъанлай огъуна аны кемизли джери, чархында бирси кемликлери дженгил билиниб къалмайдыла. Аны амалтын, къайсы бир врачха да сабийни саулугъуну беклигини юсюнден толу билиб барыргъа бек къыйынды. Сабий аякъланнгынчы аны керти уста врачха кёргюзгенлей турургъа керекди. Устаны оюму анагъа, атагъа артыкъ болмаз, эшта.Эркенланы Салауатны къызы Зурида Къарачай районда Къумуш элни орта школун айырмагъа тауусуб, Ставрополдагъы медицина институтха окъургъа киргенди. Зуриданы атасы, анасы медицинаны джолун сайларгъа анга гитчеликден огъуна сингдире баргъандыла. Атасыны къарнашы Эркенланы Алий Эресейни махтаулу врачы, уста хирург кёб джылланы Ставрополда больницада ишлегенди. Аны сынамындан Къарачай-Черкесиядан джаш врачла кёб затлагъа юреннгенлей тургъандыла. Аны юйдегиси, сабийлери да медикледиле. Аны айтханым, Зуридагъа медицинаны сюйдюрген аны эм джууукъ адамларындан келген усталыкъ болгъанды.
Зурида баш билим да алыб Къарачай районну Правокубанский посёлогунда больницада ординатураны ётгенди. Ол алай бла педиатрия бла неврология илмуну окъугъандан сора да, ишинде сынаб, усталыкъны бегитгенди. Андан сора аны Къарачай шахарда район поликлиникагъа невролог ишге чакъыргъандыла. 1996-чы джылдан бери Зурида сабийлеге къарагъан невролог болуб ишлейди. Ол заманны ичинде саулукъларында тюрлю-тюрлю къыяулары болгъан сабийлени, кёб тюрлю джарсыуланы кёргенди. Къолундан келгенича кимге да къарыуун аямай, эринмей, джан аурутуб алай къарагъанды. Айхай да, кеси ана болгъаны себебли, ауруб келген сабийни не тюрлю джарсыуун да сансыз этиб къоялмайды. Артыкъсыз да бек алкъын сёлеше билмеген гитче сабийле, инджиулерин айталмай, бек джунчуйдула. Аланы аналары да мадарсыз болуб, врачдан бир болушлукъ, себеб излеб келедиле. Аланы юслеринден Зурида былай айтды:
- Мен ишлегенли кёб тюрлю ауругъан сабийни кёргенме: ДЦП, эпилепсия, сакъат туугъан эмда башха джарсыулагъа тюбегенлей барабыз. Сабий туугъан бёлюмлени усталарындан сора да дуния джарыгъын джангы таныгъан гитчечиклеге педиатр, психиатр, невролог устала да амалсыз къараргъа керекдиле. Сабийни саулугъунда къыяу неда бирси ауруу заманында ачыкъланса, аны багъаргъа, саулугъун къайтарыргъа тынч болады. Алай болгъанлыкъгъа чурум аналаны кеслеринде да болады дерге боллукъду. Сабийчик кеси аллына кереклиси болмай джылауукъ неда кеси аллына тынч, сант кибик болгъанын эслесе анасы, атасы олсагъатлай врачха келтириб аны халын кёргюзюрге, хапарын толу айтыргъа керекдиле. Бюгюнлюкде не дарман, не бирси керекли затла дыккы дунияда джашамайбыз, Аллахха шукур. Сабийни саулугъунда бир гитче джарсыуну кёрселе: «Барыбыз да алай эте ёсгенбиз», - деб сансыз этиб къояргъа ёч болгъан ата-анала да тюбеучендиле бюгюнлюкде. Ол терс оюмду, мен ангылагъандан.
Зурида ишини юсюнден хапар айта, коллективлерине да махтау береди:
- Бёлюмню тамадасы Байчораланы Алина эртдеден бери ишлейди мында. Ол меннге да, башхалагъа да эгеч, врач, тамада да болгъанлай, кёб затха бизни юретгенлей турады. Андан сора да медицина къуллукъчуланы арасында Батчаланы Аминат, Лайпанланы Армида, Хазгерийланы Лаура, Эркенланы Лаура дагъыда башхала ишлерин керти бек сюйген усталадыла. Алайсыз бу санагъатда хар адам да ишлеб бараллыкъ болмаз. Биз барыбыз да бирибизни джумушубузда джетишмеген затыбыз болса, ол джумушну башхабыз этиб, бир-бирибизге болушуб алай турабыз. Барыбыз да бир юйюрча джашайбыз дерге боллукъду. Хар барыбызны да юйдегилерибиз болгъанлыкъгъа, бизни аллыбызгъа ауруб келген сабийлен и юйдегилеринде болумну, халны, джарсыуланы биз эм алгъа салыргъа керек болабыз. Сабий ёге болмайды, артыкъсыз да бек ауругъан сабий.
Эркенланы Зурида айтхандан, бизни республикада саулукъларын багъаргъа мадарлары болмагъан бек ауругъан сабийлени хазырлаб Эресейни уллу шахарларына - Москвагъа, Санкт-Петербургга - дагъыда башха джерлеге ашырадыла. Ачха джоюм этдирмей, кърал болушлукъну кючю бла хар джыл сайын ол тукъум къыйын ауругъанлагъа болушлукъ этилгенлей турады.
Андан сора, тыш шахарладан сабийлени саулукъларын тинтген аралыкъланы усталары бери келиб, бизни республикада врачла бла кенгешле бардыргъанлай да турадыла. Аладан джаш устала кёб сынамгъа юренедиле. Бизни джерибизде больницалада болмагъан джангы технология мадарланы юслеринден тышындан келген устала лекцияла да окъуйдула. Мында саулукъларына къаратыр мадар болмагъан сабийлени тизимине джылдан джылгъа джангы атла къошула барадыла. Ол тукъум къыйын ауругъан сабийлени кеслерине, башха шахарлада медицина аралыкълагъа, элтиб, саулукъларын тинтерге, багъаргъа болушадыла ала.
Зурида кесини ишин бек сюеди. Анга толусу бла берилгенлей джашайды. Ол къуру Къарачай районда болуб къалмай, Джёгетей, Абаза дагъыда башха районлагъа да баргъанлай, сабийлени саулукъларын тинтиуге болушлукъ амалсыз керек болса болушханлай турады. Биргесине ишлегенлени, бютеу район больницаны медицина къуллукъчуларыны, ауругъан адамланы дагъыда башхаланы алларында Зурида махтау, сый табханлай ишлейди. Ол затха аны КъЧР-ни Правительствосуну эмда Халкъ Джыйылыууну (Парламентини) Хурмет грамоталары, Къарачай шахарны эмда районну администрацияларыны Махтау къагъытлары эмда бирси кърал саугъалары шагъатлыкъ этедиле.
Ол баш иеси Джашаккуланы Казим бла эки сабийни ёсдюреди. Къызы Мёлек ата-бабасындан келген усталыкъны бек сюеди, анасыча, врач болур мурат бла бюгюнлюкде Черкесск шахарда медицина институтну студентиди. Джашы Роберт алкъын школда окъуйду, аны да бу джолну тутар нюзюрю барды.
Уста врач, джигер ана болгъан бла да къалмай, Зурида баш иеси бла сабийлерин ариу халиге, намысха, адебге, джууукъну-тенгни сыйын кёре билмекликге, къралны, Ата джуртну сюерге эмда анга керек сагъатда ёрге турургъа юретгенлей джашайдыла. «Къанатлы уясында нени кёрсе, учханда аны этер» дегенлей, Зуриданы сабийлери да, кесича, миллетни аллында халал къуллукъ этиб, адамлагъа джараб, аладан да сый, разылыкъ табыб джашарыкъдыла деб ышанабыз.
БАТЧАЛАНЫ Фатима.
{jcomments}
