- Подробности
Ол Ставрополь крайны чегинде орналгъанды. Тарих джолуна къарасакъ, эски эллени бириди дерге да боллукъду. Аны юсюнден хапар билирге излегеннге, «Эдиланы Надяханнга бир тюбе» дейдиле элчиле. Ол орта школну устазы, джамагъатда уллу сыйы болгъан адамды. Кёб джылланы узагъына эл къалай къуралгъаны бла байламлы документле джыйыб, къартла бла ушакъ этиб айланады. Толу хапар айталлыкъ олду дегенлеринде, биз да анга тюбеб хапар сордукъ.
- 1787-чи джыл, къралны кюн чыкъгъан джанында чеклени бегитир ючюн, Воровсколесский посёлокга бойсуннган бир къазакъ бетджан ишлейдиле. Узаймай «Пост Новенький» деб къурайдыла. 1790-чы джыл тёрт джанына къарарча къадама ишлеб бегитедиле, кесине да Воровской атайдыла. Артда аскер къуллукъ этгенлени юйдегилери да келиб, аны тёгереги бла тамал салыб башлайдыла. Хауасы, джери да келишгени амалтын, кёбле джашау къураргъа былайын сайлайдыла. Заман оза, эл да кенгере барады. Совет власть келирни ал джылларында Медняков бла Силин деб эки помещикге мюлк джерле этиб бередиле. Революциядан сора ат завод къуралады. Атланы ёсдюрюб аскерлеге бериб турадыла. Къазауат башланыб, немецле бери джууукълашханлай, алагъа къарагъанла Сергей Завгородныйни башчылыгъы бла эм асыулу тукъумлу атланы айырыб, джылкъыны Аскер-Гюрджю джол бла сюрюб кетедиле. Артда ызына къайтарадыла. Бу санагъатдан уллу хапары болгъан И. С. Ромазов С. М. Будённыйни аскеринде къазауат этеди. 1943-чю джыл ол джаралы болгъанында, маршал ат заводну аякъ юсюне сал деб, аны бери иеди. Биринчи къанджалбаш юйлени джангы директор ишлетеди, тёгерекге да терекле, кёкенле орнатдырады, элни джарашдырыуда башха джумушланы да этдиреди. Ол ажымлы ёлгенинде, Будённый самолёт бла келиб, самолёту бусагъатдагъы тауукъ ферма болгъан талагъа къонуб, айтылгъан маршал бушуу митингде сёлешиб кетеди. Хорламдан сора хар не джарашыб башлайды. Алтмышынчы джыллада алайына Майский деб атайдыла, – деб хапар айтды Надяхан.
- Подробности
Бюгюнлюкде Черкесск шахарда 9-чу номерли орта школну гитче класслада окъутхан устазы Ботчаланы (Хапаланы) Магомедни къызы Фатима 1979-чу джыл Черкесскеде туугъанды. Ол уллу юйдегиде - алты сабийни бешинчиси, беш къарнашны джангыз эгечлери, болуб - ёсгенди. Музыкагъа фахмусу аны гитче заманчыгъында огъуна танылгъанды. Ол, 2-чи классха баргъан сагъатында Черкесскеде музыка школгъа биринчи атламла этиб, чыгъармачылыкъ джолун андан башлагъанды, дерге боллукъду. Ол джылларын эсине тюшюре, Фатима биринчи кере экзамен бергенин айтды:- Мен ол заманда 2-чи классны тауусмагъан эдим. Черкесскеде музыка школгъа кирирге деб келеме, биргеме да уллу къарнашым бар эди. Алайда устазла, комиссия болуб, сабийлени фахмуларын сынаб кёре эдиле. Меннге кёзюу джетгенлей: «Къаллай джырны джырларгъа излей эсенг да тынгылайыкъ», - дедиле устазла. Сора мен, тамам иги этеме деб, хар тизгинден сора солуууму къысха-къысха алыб, къыйын солуб, алай джырлагъан эдим, - деб кюлдю. - Мени, сабийчикни, хакъ кёлюм бла тырмашыб кюрешгеними эслеген болур эдиле, сора джарыкъ ышарыб, сау болсунла, музыка дерслеге джюрюрюмю билдирген эдиле.
- Подробности
Гитче Къарачай районда ондан аслам орта школ барды да, аланы арасында Ючкекенде 2-чи номерли орта школну устаз коллективи эм юлгюлюлени бирине саналады. Школда 452 сохтагъа билим 47 устаз береди. Анга башчылыкъ талай джылдан бери Салпагъарланы Лариса Мудалифни къызы этеди. Ол Эресей Федерацияны бютеубилим бериуден сыйлы къуллукъчусуду, КъЧР-ни махтаулу устазыды. Кеси да бу школда окъугъанды. Баш билим алыб чыкъгъанлы бери мында ишлейди. Устаз заманында да, бусагъатда да школну ишине тири къошулуб, устаз коллективни бирикдириб, сохтала терен билим алырча, ариу халили болурча кюрешгенлей турады. Ашхы джетишимле да бардыла школда.
- Подробности
Джатдоланы Абдулну джашы Аслан Гитче Къарачай районда Первомайский механика-технология колледжге 2002-чи джылдан бери башчылыкъ этиб келеди. Джатдо улу Россия Федерацияны ал башланнган профессионал окъуууну сыйлы къуллукъчусуду, КъЧР-ни халкъ окъуууну махтаулу къуллукъчусуду. Бюгюнлюкде механика-технология колледж бизни къралда эм юлгюлюлени бирине саналады. Бу арт джыллада мунуча кёб колледж джабылгъанды. Бу уа, къралдан болушлукъ таба, не джаны бла да кенгере барады.
Мындан алда «Къарачайны» корреспонденти Къобанланы Махмут, Первомайскийде механика-технология колледжни директору Джатдоланы Асланнга тюбеб, анга талай соруу бергенди.
- Первомайскийде бышлакъ сыгъыучуланы школу бизни къралда эм эскилени бириди, - дейди Джатдоланы Аслан. – СССР-ни Совнаркомуну излеми бла 1944-чю джыл къуралгъан эди. Бышлакъ сыгъыучуланы школун, башха элледе къурамай, бу элде нек къурагъан эдиле, деген соруу чыгъады былайда. Ол джыллагъа кёре бу элни производство базасы иги болгъанды, андан сора да тау джайлыкълада ишлеген джау-бышлакъ заводла элге джууукъда орналгъан эдиле. Школну ачыуда Яков Ефимович Голубовну уллу къыйыны барды. Школ артдаракълада училище болгъанында, анга башчылыкъ Яков Ефимович эте эди.
1944-чю джылдан 1946-чы джылгъа дери бышлакъ сыгъыучуланы къуру бир къаууму бар эди. Ол къауум 25 студентден къуралыб эди. 1948-чи джыл окъуучуланы саны 50-ге джетген эди. Окъуу-производство базасы ёсе, бегий баргъаны себебли 1963-чю джыл бышлакъ сыгъыучуланы усталарыны школун профессионал-техника училище этедиле. Ол джылдан башлаб, бышлакъ сыгъыучуланы усталарындан сора да джау-бышлакъ заводлагъа механиклени да хазырлаб башлайды. Окъуучуланы саны да 300-ге джете кетеди.
- Подробности
Быйыл белгили кавказовед, Шимал Кавказны халкъларыны тарихлери бла маданиятларын тинтген алим, этнография музейни устасы Евгения Николаевна Студенецкаяны туугъанына 110 джыл толады.
Е.Н. Студенецкая 1908-чи джыл апрелни 6-да Вологда шахарда ссылкадагъы революционерни юйдегисинде туугъанды. 1926-чы джыл анда педагогика техникумну тауусуб, Ленинградда кърал университетни география факультетини этнография бёлюмюне окъургъа киргенди. 1930-чу джыл университетни бошагъанындан сора Евгения Николаевна Орус музейни этнография бёлюмюнде ишлеб башлагъанды. 1934-чю джылдан башлаб, аны тамалында къуралгъан СССР-ни халкъларыны кърал этнография музейинде 1982-чи джыл пенсиягъа чыкъгъынчы уруннганды. Кесини ахыр кюнюне дери Евгения Николаевна ол музей бла байламлылыкъ тутханлай да тургъанды.
Последние новости
Популярное
Документы
В лицах
