Губарев Фёдор Фёдоровични аты газет окъуучулагъа белгилиди. Ол поэтди, Ставрополь шахарда джашайды. Губарев беш назму китабны авторуду. Аны бизни окъуучулагъа атын белгили этген «Алмазы гор великого Кавказа» деген китабыды – ол аны къарачай халкъгъа атагъанды. Къарачай миллетге сюймеклигин билдирген назмуларын окъусанг, анга къаллай уллу сый, багъа бергенин эслеб, бу хурметли адамны иннетини тазалыгъына толу мюкюл боласа.- Мен онюч джылгъа дери Пристань элде тургъанма, былайда туугъанма. Андан сора джазыу мени кёб джерлеге атханды, - дейди сабий джылларын эсине тюшюрюб Фёдор Фёдорович. - Анда-санда туугъан элиме келиб, биргеме окъугъанла бла тюбешиб, джюрегими рахатлыкъ бла шошлукъгъа бёлеб, ызыма кетиучен эдим. Алай эте арт джыллагъа дери джашадым.
- Кюнлени биринде сабийликден бир классда окъугъан, бизни бла хоншу болуб джашагъан Федя эшикден кириб келди. Мен анга: «Къайдан чыкъдынг?» - деб сордум. Ол меннге: «Мындан ары джашаууму Пристань элим бла, бирге окъугъан тенглерим бла ашырыргъа излейме. Ийнан, джер юсюнде кёб затны кёргенме, алай а къарачайлылача ашхы миллетге джолукъмагъанма», - деди Фёдор, - деб эсине тюшюреди талай джылны мындан алгъа болгъан затны Къочхарланы Роза – Пристанда фельдшер-акушер пунктну тамадасы, Эресей Федерацияны саулукъ сакълаууну махтаулу къуллукъчусу.
Роза, Федяны келгенин бютеу биргесине окъугъан тенглерине билдиреди. Ала да, ишлерин къоюб, эрлай Федяны кёрюрге джетедиле. Федя аланы хар бирине къарнаш болургъа излегенин билдиреди, ала да анга эгечлик, къарнашлыкъ этерге хазырлыкъларын айтадыла. Алайды, бюгюнлюкде Губаревни Къарачайда эгечи-къарнашы да кёбдю: Къочхарланы Роза, Дураланы Тамара, Черкесланы Рая, Къочхарланы Нина, Каппушланы Тамара, Эдиланы Соня, Мелекъайланы Кулизар, Къоркъмазланы Света, Байтокъланы Солтан, Смаккуланы Борис, Ёзденланы Асхат, Теуналаны Сагъит, Темирланы Владимир, Къоркъмазланы Юсуф.
- Тенглерими бир къаууму дунияларын ауушдургъанды: Дураланы Рашид, Болатчыланы Рашид, Гербекланы Рамазан, Баболаны Къанамат, - деб ахсынады Фёдор Фёдорович. – Бир затны юсюнден айтмай къоялмайма. Мен джашыракъ джылларымда табышлылыкъ иш бла кюрешгенме. Бир джолда, терслигим болмагъанлай, мени айыбха тартыб, ишим сюдге тюшдю. Ары-бери барыб, кёб дыгалас этсем да, сёзюмю чапыракъдан ётдюралмадым. Сора, эсиме школ тенгим Дураланы Азрет-Алийни джашы Рашид тюшдю. Ол заманда Рашид Къобан районда сюдню председатели болуб ишлей эди. Тышында джашасам да, ол бир мадар этер деб, салыб анга келдим. Айхай да, арадан кёб заман ётгенди, ол уллу адам болгъанды, меннге къалай тюбер, деген сагъыш да келген эди. Рашид меннге, сабий сагъатыбыздача, эки къучагъын кенг кериб тюбеди. Биргеме гитче джашчыгъымы да алыб баргъан эдим. Хапарыма тынгылаб, ишими да олсагъатлай баджарыб, сабийге да саугъа бериб ашыргъан эди. «Мени Къарачайда къаллай таяныр адамым барды!» деб, ол кюн башым кёкге джетгенча болгъан эдим…
Айтхан сёзлерине шагъатлыкъ этгенча, Губарев дагъыда бир китабын Къарачай халкъны сюргюнден къайтханыны 60-джыллыгъына атаб чыгъарады. Аны назмуларында къарачай халкъны адамлыгъы, джигитлиги, джигерлиги, халаллыгъы, огъурлулугъу суратланадыла. «Мен орус къарачайлыма, мен къарачай поэтме», - деб джазады ол. Байрамукъланы Халимат атлы кърал миллет библиотекада бу китабыны презентациясы тыйыншлы дараджада ётгенди. Фёдор тёртюнчю китабын чечен халкъ бла аны алгъыннгы башчысы Ахмат Кадыровгъа атагъанды.
- Китабы чыкъгъандан сора Федя аны Чеченнге элтирге изелгенин билдирди, - дейди Къочхарланы Роза. – Айхай да, къарнашыбызгъа болушургъа барыбыз да ёрге турдукъ. Чечен Республикада керекли адамланы табыб, Грозныйни ара библиотекасында, Ахмат Кадыровну музейинде да тюбешиуле бардырыб, китабны презентациясын этдик. Ол бизге уллу разылыгъын да билдириб: «Кавказны миллетлерини адебли, намыслы, халал болгъанларына сёз джокъду, алай а мени къарачай миллетиме джетген дунияда джокъду», - деди.
«Аллах Амин» - алайды Губаревни бешинчи китабыны аты. Бу китабны автор Фархад Исламов деген ат бла чыгъаргъанды. «Аллаху! Всевышнему! Всемогущему! Всесильному! И мусульманам всего мира посвящаю», - деб башланады ол. Бу джол да Фархадны къарачай эгечлери бла къарнашлары джыйылыб, аны джангы китабына къурманлыкъ этдиле, фахмусуна тыйыншлы багъа бердиле.
- Бу китабны чыгъарыргъа меннге кёл берген адам эгечим Къочхарланы Роза болгъанды. Спонсорлукъ да экинчи эгечим Дураланы Тамара хаджи этгенди, - дейди Губарев.
Сёзсюз да, бу китабны окъугъанла, кёргенле да бек сейирсиннгендиле – орус джазыучу Аллахха, ислам диннге да берген сыйны учу-къыйыры джокъду.
- Меннге Дураланы Тамара Рашидни юй бийчеси, хаджи Шамиль Аляутдинов кёчюрген сыйлы Къур’анны IV-чю томун саугъа этгенинде, аны окъуб башладым. Бир сейир-тамаша дуниягъа тюшгенча да болдум. Аллах мени ангыма, джюрегиме да сингиб, ауузум «Аллах» деген сёзге айланыб къалды. Бир-бири ызындан назмула джаратылыб башладыла. Ала, башхасы болмай, мийик тауну башындан къуюлгъан тауусулмазлыкъ чучхургъа ушай эдиле…
Аллах джюрегинде джашайды
2018-чи джыл арттотур айны 20-сы, байрым кюн, Пристань элни джамагъатыны эсинде ёмюрлюкге къалырча бир кюн болуб ётдю. Орус поэт Фёдор Фёдорович Губарев, энди Фархад Исламов, межгитге ислам динни алыргъа келгенди. Быллай зат Пристань элни тарихинде биринчи кере болады.
Пристань элни имамы Хачирланы Хамит бла Николаевка элни имамы Биджиланы Расул межгитге келгендиле. Исламов Фархад да тенглери Смаккуланы Борис, Теуналаны Сагъит, Байтокъланы Солтан эмда Ёзденланы Асхат бла келиб межгитге киреди. Кёб да турмай телевидение бла газетлени журналистлери, Дураланы Тамара хаджи, Къочхарланы Роза да келиб, джумушну башланырын сакълайдыла.
- Фархад, сен муслиман болургъа кеси разылыгъынг бламы излейсе огъесе зор бла сени муслиман этерге излегенлеми бардыла? – деб сорады Хачирланы Хамит.
- Мен кеси разылыгъым бла, джюрегимде Уллу Аллахха ийнанмакълыгъым бла муслиман болургъа излейме, биргеме келгенле да шагъатларымдыла, - дейди Фархад.
- Сен Аллахны бирлигине, файгъамбарны хакълыгъына ийнанамыса?
- Мен Аллахны бирлигине, файгъамбарны хакълыгъына да ийнанама.
Андан сора «Аллах бирди, файгъамбар хакъды» деген сёзлени арабча айтыргъа керек болду. Биджиланы Расул хаджи, арабча хар сёзню айтыб, Фархад да аны ызындан ол айтханны къайтарыб айтымны аягъына чыкъдыла. Алай бла Фархад муслиман болду.
Джыйылгъанла барысы да аны алгъышладыла. Ол къууаннганын джашыргъан да этмей: «Муратыма джетдим. Сау болугъуз», - деди.
- Фархад, сен ислам динни нек алгъанынгдан газет окъуучулагъа не айтыргъа боллукъса, - деб сордукъ.
- Мен аллында дин къайгъылы тюл эдим. Алахха ийнаннган да этмей эдим, - деб тюзюча хапар айтыб башлады Фархад. - Огъай, 3-чю классха баргъан заманымда бир зат эсимде къалыб кетген эди. Джууунургъа баргъан джерибизде Ёзденланы Асхат, аягъы тайыб джыгъылыб, бутун къанатхан эди. Бек ачыгъан болур эди. «Ой, Аллах» деб, бир бек къычыргъан эди. Ол сёз мени джюрегиме тюйрелиб къалгъан эди. Арадан иги кесек заман ётгенден сора, ачханы-бочханы эркин джюрютген заманымда бир уллу алтын сынджыр эмда алтын къач алыб бойнума такъдым, - деб андан ары хапарын айтады Фархад. – Ол мени солуууму тыйгъанча болуб, чырт да кечиналмай башладым. Андан ары тёзалмай, бир кюн сынджырны къач бла бирге бойнумдан тартыб юзюб, алтын болгъанларына да къарамай, ханслагъа атыб ийдим. Андан сора рахат солуб башладым.
- Тюз айтады Фархад. Мен ол затха шагъатлыкъ этеме, - дейди Къочхарланы Роза. – Мен ол хапарны билмей, бир кере байрамда анга кюмюш сынджыр бла къач алыб, саугъагъа бердим. Бир-эки кюнден ол меннге телефон бла сёлешиб, бусагъатда айтхан хапарын айтды. «Сени сынджырынг бла къачны тылпыууму тыйгъандыла да, алыб къойгъанма, кёлюнг къалмасын», - деди. Мен аны айтханына бек сейирсиндим. Артда Фархад: «Мен муслиман болургъа излейме», - деб тебреди. «Тохта, быллай затны юсюнде иги сагъыш этерге керекди», - деб мен ашыкъдырмай турдум.
Алайды, Фархад ислам динни алыргъа иги кесекни хазырланнганды, Къур’анны окъуб чыкъгъанды, Аллах бла ислам диннге аталгъан назмуладан къуралгъан китабын чыгъаргъанды. Андан сора уа…
- Чеченнге баргъан заманыбызда, мени къарачай эгечлерим межгитге кириб, намаз этген заманда, мен да тобукъланыб: «Аллах, меннге бир болуш, мени къанат тюбюнге бир джый», - деб тилеб тургъан эдим», - дейди Фархад.
Муслиман болургъа хазырланнган заманында, кесине сайлаб Фархад атны, Исламов тукъумну да алгъанды ол.
- Тамам Алахха бек ийнаныб, ислам динни джаратыб, мындан ары джашаууму магъанасы болурун излей эсегиз, меннге муслиман болургъа болушугъуз деб къаты айтханында, энди заман джетди деб, бирден ёрге турдукъ, - дейди Дураланы Тамара хаджи.
- Фархад, энтда бир сорлугъум барды: сен 6 сабийни атасыса, сени 13 туудугъунг да барды. Алагъа сёзюнгю къыйналмай ангылаталдынгмы?
- Къайры. Къызларым джукъ айтыб, мени къыйнамагъандыла. Джашым, оноууму огъурамай, сёлешиб башлагъанында, сёзню кёнделен салдым. «Мени сеннге борчум джокъду. Ёсдюргенме, эки баш билим алдыргъанма, джашауну тюз джолуна салгъанма. Сени барды меннге борчунг – мен сени атангма, мен джаратханма сени дуниягъа», - дедим. Сагъыш этиб: «Тюз айтаса, кеч мени», - деди джашым.
Пристань элде ол кюн уллу къууанч болду. Фархадны къарачай эгечлери Къочхарланы Роза, Дураланы Тамара хаджи, Черкесланы Рая, Каппушланы Тамара тепсилени дженгил джасадыла, къурманлыкъ этни юсюнде джыйылгъанла алгъыш этдиле. Келирге мадарлары болмай къалгъан тенглери, къол телефон бла сёлешиб, Фархадны джашауунда бу магъаналы кюн бла алгъышладыла. Пристанчыла, бу ашхы хапарны эшитиб, саугъала да алыб, Фархадны алгъышларгъа келдиле…
Пристанны имамы Хачирланы Хамит хаджи айтханнга кёре, быллай джумуш элни межгитинде биринчи кере этилгенди. Николаевка элни имамы Биджиланы Расул хаджи чертгеннге кёре, Николаевкада юч оруслу – эки эркиши бла тиширыу - муслиман болгъандыла, аны кибик Ставрополдан, Черкесскеден да талай адам, келиб, ислам динни алгъанды.
Фархад Исламов, айырыла туруб, былай айтды: «Мен бюгюн дуниягъа джангыдан туугъанма. Мадарыма кёре намаз этерге да юренникме, ораза да тутарыкъма, саулугъум джетсе, хаджиликге да барлыкъма. Мен муслиманма».
Аллах джюрегинде джашагъан Фархадны газет окъуучулагъа «Аллах Амин» деген китабындан бир назмусун теджейбиз.
* * *
О, Аллах дари нам благо
В этом Мире и ином,
Для Тебя Всевышний рады
Бить всегда мы все челом.
Пристань элни имамы Хачирланы Хамит бла Николаевка элни имамы Биджиланы Расул межгитге келгендиле. Исламов Фархад да тенглери Смаккуланы Борис, Теуналаны Сагъит, Байтокъланы Солтан эмда Ёзденланы Асхат бла келиб межгитге киреди. Кёб да турмай телевидение бла газетлени журналистлери, Дураланы Тамара хаджи, Къочхарланы Роза да келиб, джумушну башланырын сакълайдыла.
- Фархад, сен муслиман болургъа кеси разылыгъынг бламы излейсе огъесе зор бла сени муслиман этерге излегенлеми бардыла? – деб сорады Хачирланы Хамит.
- Мен кеси разылыгъым бла, джюрегимде Уллу Аллахха ийнанмакълыгъым бла муслиман болургъа излейме, биргеме келгенле да шагъатларымдыла, - дейди Фархад.
- Сен Аллахны бирлигине, файгъамбарны хакълыгъына ийнанамыса?
- Мен Аллахны бирлигине, файгъамбарны хакълыгъына да ийнанама.
Андан сора «Аллах бирди, файгъамбар хакъды» деген сёзлени арабча айтыргъа керек болду. Биджиланы Расул хаджи, арабча хар сёзню айтыб, Фархад да аны ызындан ол айтханны къайтарыб айтымны аягъына чыкъдыла. Алай бла Фархад муслиман болду.
Джыйылгъанла барысы да аны алгъышладыла. Ол къууаннганын джашыргъан да этмей: «Муратыма джетдим. Сау болугъуз», - деди.
- Фархад, сен ислам динни нек алгъанынгдан газет окъуучулагъа не айтыргъа боллукъса, - деб сордукъ.
- Мен аллында дин къайгъылы тюл эдим. Алахха ийнаннган да этмей эдим, - деб тюзюча хапар айтыб башлады Фархад. - Огъай, 3-чю классха баргъан заманымда бир зат эсимде къалыб кетген эди. Джууунургъа баргъан джерибизде Ёзденланы Асхат, аягъы тайыб джыгъылыб, бутун къанатхан эди. Бек ачыгъан болур эди. «Ой, Аллах» деб, бир бек къычыргъан эди. Ол сёз мени джюрегиме тюйрелиб къалгъан эди. Арадан иги кесек заман ётгенден сора, ачханы-бочханы эркин джюрютген заманымда бир уллу алтын сынджыр эмда алтын къач алыб бойнума такъдым, - деб андан ары хапарын айтады Фархад. – Ол мени солуууму тыйгъанча болуб, чырт да кечиналмай башладым. Андан ары тёзалмай, бир кюн сынджырны къач бла бирге бойнумдан тартыб юзюб, алтын болгъанларына да къарамай, ханслагъа атыб ийдим. Андан сора рахат солуб башладым.
- Тюз айтады Фархад. Мен ол затха шагъатлыкъ этеме, - дейди Къочхарланы Роза. – Мен ол хапарны билмей, бир кере байрамда анга кюмюш сынджыр бла къач алыб, саугъагъа бердим. Бир-эки кюнден ол меннге телефон бла сёлешиб, бусагъатда айтхан хапарын айтды. «Сени сынджырынг бла къачны тылпыууму тыйгъандыла да, алыб къойгъанма, кёлюнг къалмасын», - деди. Мен аны айтханына бек сейирсиндим. Артда Фархад: «Мен муслиман болургъа излейме», - деб тебреди. «Тохта, быллай затны юсюнде иги сагъыш этерге керекди», - деб мен ашыкъдырмай турдум.
Алайды, Фархад ислам динни алыргъа иги кесекни хазырланнганды, Къур’анны окъуб чыкъгъанды, Аллах бла ислам диннге аталгъан назмуладан къуралгъан китабын чыгъаргъанды. Андан сора уа…
- Чеченнге баргъан заманыбызда, мени къарачай эгечлерим межгитге кириб, намаз этген заманда, мен да тобукъланыб: «Аллах, меннге бир болуш, мени къанат тюбюнге бир джый», - деб тилеб тургъан эдим», - дейди Фархад.
Муслиман болургъа хазырланнган заманында, кесине сайлаб Фархад атны, Исламов тукъумну да алгъанды ол.
- Тамам Алахха бек ийнаныб, ислам динни джаратыб, мындан ары джашаууму магъанасы болурун излей эсегиз, меннге муслиман болургъа болушугъуз деб къаты айтханында, энди заман джетди деб, бирден ёрге турдукъ, - дейди Дураланы Тамара хаджи.
- Фархад, энтда бир сорлугъум барды: сен 6 сабийни атасыса, сени 13 туудугъунг да барды. Алагъа сёзюнгю къыйналмай ангылаталдынгмы?
- Къайры. Къызларым джукъ айтыб, мени къыйнамагъандыла. Джашым, оноууму огъурамай, сёлешиб башлагъанында, сёзню кёнделен салдым. «Мени сеннге борчум джокъду. Ёсдюргенме, эки баш билим алдыргъанма, джашауну тюз джолуна салгъанма. Сени барды меннге борчунг – мен сени атангма, мен джаратханма сени дуниягъа», - дедим. Сагъыш этиб: «Тюз айтаса, кеч мени», - деди джашым.
Пристань элде ол кюн уллу къууанч болду. Фархадны къарачай эгечлери Къочхарланы Роза, Дураланы Тамара хаджи, Черкесланы Рая, Каппушланы Тамара тепсилени дженгил джасадыла, къурманлыкъ этни юсюнде джыйылгъанла алгъыш этдиле. Келирге мадарлары болмай къалгъан тенглери, къол телефон бла сёлешиб, Фархадны джашауунда бу магъаналы кюн бла алгъышладыла. Пристанчыла, бу ашхы хапарны эшитиб, саугъала да алыб, Фархадны алгъышларгъа келдиле…
Пристанны имамы Хачирланы Хамит хаджи айтханнга кёре, быллай джумуш элни межгитинде биринчи кере этилгенди. Николаевка элни имамы Биджиланы Расул хаджи чертгеннге кёре, Николаевкада юч оруслу – эки эркиши бла тиширыу - муслиман болгъандыла, аны кибик Ставрополдан, Черкесскеден да талай адам, келиб, ислам динни алгъанды.
Фархад Исламов, айырыла туруб, былай айтды: «Мен бюгюн дуниягъа джангыдан туугъанма. Мадарыма кёре намаз этерге да юренникме, ораза да тутарыкъма, саулугъум джетсе, хаджиликге да барлыкъма. Мен муслиманма».
Аллах джюрегинде джашагъан Фархадны газет окъуучулагъа «Аллах Амин» деген китабындан бир назмусун теджейбиз.
* * *
О, Аллах дари нам благо
В этом Мире и ином,
Для Тебя Всевышний рады
Бить всегда мы все челом.
О, могучий и Великий,
Кланяясь все до земли,
Умоляем за всё простить нас,
Что плохое сотворим.
Кланяясь все до земли,
Умоляем за всё простить нас,
Что плохое сотворим.
Ты всё видишь и всё слышишь,
Твоя мудрость Велика,
Во вселенной нету и чище
Твоего, Аллах, ума.
Твоя мудрость Велика,
Во вселенной нету и чище
Твоего, Аллах, ума.
Его со славою и честью
Ты вселяешь всем, всем нам,
Твоя щедрость бесконечна,
Всемогущий наш Аллах.
Ты вселяешь всем, всем нам,
Твоя щедрость бесконечна,
Всемогущий наш Аллах.
Ты - сокровище такое,
Нет которому цены
В тебе, Аллах, всё, всё святое
Мы тобою сражены.
Нет которому цены
В тебе, Аллах, всё, всё святое
Мы тобою сражены.
С радостью все бьём Намазы,
Поклоняемся тебе,
Только Ты, Аллах, всем сразу
Можешь нам простить наш грех.
Поклоняемся тебе,
Только Ты, Аллах, всем сразу
Можешь нам простить наш грех.
Только Ты для нас сияешь
Ярче жизни нашей всей,
И никогда не угасаешь -
Ум и Свет наших очей.
Ярче жизни нашей всей,
И никогда не угасаешь -
Ум и Свет наших очей.
МАМЧУЛАНЫ Дина.
{jcomments}
