Гогуйланы Мудалифни джашы Ислам 1966-чы джыл байрым (февраль) айны 2-де Къабарты-Малкъар Республиканы Кичималка элинде туугъанды. Гитчелигинде саулугъуну къарыусузлугъу амалтын хаман да ауругъанлай, он джылына дери инджилгенлей тургъанды. Андан сора бир кесек къарыу ала, кеси да спорт бла кюреше, аны бла аякъ юсюне миннгенди. Сингирли, къатангы сабий болуб, 12-14 джылында турникде уста ойнай, абадан къауумгъа огъуна ал бермей адамланы сейирсиндире эди.
Ислам 7-чи классда окъугъан заманда юйдегилери Нарсанагъа кёчерге кёлленнген эдиле. Кичималкада юреннген орамын, тенгчиклерин бек сюйгени себебли кетерге унамай тургъан хапарын бюгюнлюкде аны джууукълары эслерине тюшюрюб айтадыла. Андан сора Ислам Черкесскеде 15-чи номерли орта школда окъугъанды. Аны окъутхан устазларыны бир къаууму бюгюн да саудула. Ол устазларыны берген джумушларын толу тындыргъан, юретгенлерин да дженгил алгъан фахмулу сабий болгъанын бюгюн да айтадыла.
Анасы Фатима бла атасы Мудалиф (ауушхандыла, джандетли болсунла) сабийлерин – тёрт джашны – адебни-намысны джоругъунда къаты юретиб, урунууну сюйдюрюб, аланы санларын иш бла, спорт бла чыныкъдырыб ёсдюргендиле. Аны себебли ол шартлары эркиши сабийлеге къайда да сый, махтау келтиргенлей тургъандыла. Ислам 9-чу классдан сора колхозгъа кириб, эки айны комбайнада да ишлегенди.
1984-чю джыл арттотур (апрель) айны 27-де Гогуйланы Исламны Совет аскерге къуллукъ борчун берирге чакъырадыла. Ол кюн атасы джолгъа ашыра: «Ата джуртуна къуллукъ этиу эркишиге эм уллу сыйды, аны унутма. Миллетинги, бизни да бетибизни джоймай тыйыншлысыча толтур борчунгу. Не къыйын кюнде да эркиши атынгы учуз этмей кел», - деген эди. Ислам да атасына: «Совет Союзну Джигити Къасайланы Осман меннге баш юлгюдю ёмюрлюкге. Анычаланы сыйларын джерге тюшюрмез ючюн да кюреширикме», - деб джууаб берген эди.
Аскерде биринчи алты айны Исламны Туркменистанда окъутхандыла. Ол заманны ичинде аны къазауатда кесин къалай джюрютюрге кереклисине, хар неге да кючлю юретиб, андан сора аууз-герги (октябрь) айда Афганистаннга ашыргъандыла. Ары барыб тюшгенини экинчи кюнюнде огъуна урушха къошулгъанды. Къоркъуулу аскер джумушлагъа баргъанлай тургъанды. Исламны аскер усталыгъын тамадасы эсгериб, бюсюреу этиб, бир айдан, абыстол (ноябрь) айда, анга тахса бёлекни ышаннганды. 1984-чю джыл, абыстол айда, Ислам тахса бёлекге башчылыкъ этиб, аты бютеу Кюнчыгъышха белгили болгъан Панджшер къулакъда таулагъа аскер джумушха чыкъгъанды. Моджахедле аланы алларына чыгъыб, окъ-тобларын аямай башларындан къуюб башлагъандыла. Алайда ачы сермешиу талай заманны баргъанды. Насыбха, Исламны бёлегинде къоранч болмай, ол кюн да берилген джумушну тыйыншлы баджаргъанды. Алай а, урушха асыры бек берилгенден Ислам джаралы болгъанын ангыламай тургъанды. Аскерчи тенглери эслеб, олсагъатлай госпиталгъа джетдирир къайгъысын этгендиле. Аны тахса бёлекге тюз буйрукъ бере билгени ючюн, къыйын кёзюуде адам къоранч болмай салыннган борчну толу тындыргъаны ючюн аны «Ётгюрлюгю ючюн» медаль бла саугъалагъандыла.
Ислам юйюне джазгъан письмоларында уа, «…хар нем да аламатды, меннге чырт сагъыш этмегиз. Машинам иги джюрюйдю, джолла да ариудула. Заман асыры акъырын баргъанча кёрюнеди кёзюме, джангыз анга бёлюнеди эсим…», деб джаза эди. Госпиталгъа тюшген хапарын юйюне билдирмей тургъанды. Талай заманны письмо джазмай тургъанында, «мынга джукъ болгъан болур, ансы нек хапарын билдирмейди» деген къоркъуу тюшюб, анасы бла атасы аскер комиссариатха барыб, андан джашлары Туркменистанда госпиталда болгъан хапарын билгенлеринде, олсагъатлай ары джол тутхандыла. Ала Исламны адресин табыб, биргесине талай кюнню да туруб, джашларыны джан къоркъууу болмагъанын кёргенлеринде, ызларына кетгендиле.
Джаралары сау болгъанлай, ол госпиталдан чыгъыб, дагъыда урушха къошулгъанды. Аскерде берилген джумушланы Ислам айыбсыз тындыргъанлай тургъанды. Патриот сезимлери бла аскерчилеге юлгю болгъан ётгюр уланны ёсдюргенлери ючюн Мудалиф бла Фатима Исламны аскер тамадасындан талай кере Бюсюреу къагъыт алгъандыла.
Кичи сержант Гогуйланы Ислам 1985-чи джыл элия (июль) айны 10-да буйрукъну толтура тахса бёлеги бла аскер джумушха джиберилгенди. Панджшер къулакъда таулада моджахедле бла ачы сермешгендиле. Совет аскерчилени кючлери таркъая тебрегенлеринде, болушлукъ излеб билдиргендиле. Алай бла совет солдатланы душман бёлекни къоркъууундан чыгъарыргъа Исламгъа борч салыннганды. Ол кеси башчылыкъ этген бёлеги бла алайгъа баргъанды. Аскерчи тенглерин отну тюбюнден чыгъарыр муратда урушха къошулгъанды. Алайда ачы къазауат талай заманны баргъанды. Сауут-сабалары эркин болгъан моджахедле тауну башындан окъланы къуюб совет аскерчилеге кёз ачдырмай кёб кюрешгендиле. Ислам тахсачы тенглери бла бирге алагъа къаршчы алты кере чабыуул этиб, ахырында алайда моджахедлени уясын атылтханды. Ачы сермешиуде нёгерлерин отну тюбюнден чыгъарыб, алагъа къоркъуусуз джерге барыргъа болушуб, ай медет, ётгюр тахсачы кеси алайда керти джигитча джан бергенди.
Ол кюн алайда баргъан урушха къошулуб сау къалгъан джашла аны бюгюнлюкде да унутмай турадыла. Аланы бири Совет Союзну Джигити, РФ-ны ФСБ-ны запасдагъы генерал-майору Соколов Борис Иннокентьевичди. 1983-чю джылдан 1986-чы джылны ортасына дери Афганистанда 108-чи мараучу дивизияда КГБ-ны энчи бёлюмюню оперуполномоченныйи болуб къуллукъ этгенди. Аны къурамында дагъыда башха тахса батальон болгъанды. Ол батальон бла бирге Соколов талай кере аскер джумушлагъа барыб тургъанды. Батальонда сержант Гогуйланы Исламны ол бюгюнча унутмай турады. Аслан кёллю тулпар таулуну юсюнден генерал-майор Интернетде кесини аккаунтунда: «Бизни аскерчилерибизни асламысы керти джигитлик этиб тургъандыла. Аланы юслеринден бюгюнлюкде да толусу бла киши айталмайды. Мен болгъан дивизияда джигит атха тыйыншлы джашла бар эдиле. Аланы бири Гогуйланы Исламды. Ол джыллада 19 джылы толгъан джаш адам эди, алай болса да терен акъылы, хар неге сакълыгъы, билими болгъан керти тахсачы эди. Аны юсюнде болгъан аллай аскерчи шартла хар адамгъа да берилиб бармагъанлары хакъды. Афганистанда аскер борчларын бере, антларына кертилей къалгъан, Исламча, аллай ётгюр джашланы юслеринден китаб джазаргъа боллукъду.
Алгъын джыллада айтыргъа эркинлик джокъ эди, энди джашырмай айтайым. Ол джыллада джесирге тюшген совет аскерчилени моджахедле Пакистанны джерине терк ашырыб баргъан хапар джетген эди бизге. Алагъа наркотикле ичире эдиле, аны кибик тюрлю-тюрлю медицина экспериментле бардыра эдиле дагъыда башха кёб тюрлю халда хайырландыра эдиле. Аны амалтын, аскерчилени джесирден алыр ючюн, алгъы бурун къайда болгъанларын толу ачыкъларгъа керек эди бизге. Ол нюзюр бла уста тахсачыланы ичинден эм фахмулуланы, не джаны бла да тахса джумушну тыйыншлы баджарырча аскерчилени хазырлагъан эдик. Ким да ангыларча айтсакъ, Уллу Ата джурт къазауатны заманында «Смерш» деген организацияча бизни контрразведканы да бёлюмю бар эди. Гогуйланы Ислам да ол бёлюмню тизиминде эди. Алагъа «фронтну тышында агент» дейдиле. Ай медет, ол кюн, Панджшер ауушда баргъан уллу аскер операцияда Ислам талай аскерчини сау къалдырыб кеси да алайда ёлгенинде, бек къыйналгъан эдим. Тамблагъы контрразведканы къурамына ол уллу къоранч болгъан эди. Ол кюн урушдан сау келсе, сегиз кюнден башында сагъынылгъан джумуш бла Пакистанны джерине барлыкъ эдик», – деб джазады.
Гогуйланы Мудалифни джашы Исламны ёлгенинден сора Къызыл Байракъны ордени бла саугъалагъандыла. Онтогъуз джылы толгъан тулпар аскерчини ёлюгюн сандыкъгъа салыб, аскерчи тенглери аны туугъан джуртуна келтириб, сый бериб, Черкесск шахарны джамагъат къабырларында асырагъандыла.
Джашагъан орамына Гогуйланы Исламны атын атагъандыла. Мемориал къангагъа атын джазыб ол окъугъан 15-чи номерли школну къабыргъасына бегитгендиле. Хар джыл сайын Афганчыланы кюнюнде аны джууукъ адамлары, тенглери джыйылыб Исламны эслерине тюшюредиле. Школда устазла сабийлеге патриотлукъ дерсле бере, Гогуй улуну юлгю этгенлей, аны юсюнден сохталагъа хапар айтханлай турадыла.
Джашагъан юйюню бёлмесинде къабыргъада кюйюзде Исламны суратыны эки джанында «Ётгюрлюгю ючюн» медалы бла Къызыл Байракъны ордени бюгюн да тагъылыбдыла. «Джигит ёлсе джигитлиги къалады аны ёмюрге» дегенлей, аллай ётгюр джашланы джигитликлерини кючлери бла атлары халкъны эсинде ёмюрлюкге сакъланныкъды.
БАТЧАЛАНЫ Фатима.
