Бостанланы Борисни джашы Аслан Черкесскеде республикан «Олимпик» сабий-джаш тёлю спорт школну директоруду. Дзюдодан Россияны спортуну устасыды, махтаулу тренериди. «Къарачайны» корреспонденти Къобанланы Махмут, Бостан улугъа тюбеб, сабий-джаш тёлю спорт школну юсюнден хапар айтдыргъанды.

- Мен башчылыкъ этген «Олимпик» сабий-джаш тёлю спорт школгъа «единоборствону школу» да дейдиле. Спортну къайсы тюрлюлери киредиле анга? Дзюдо бла самбо. Экисини да бир-бирине ушагъан джерлери бардыла.

Республикан сабий-джаш тёлю спорт школ 2002-чи джыл ачылгъан эди. Аны ал джыллары бла бусагъатдагъы заманын бир-бири бла тенглешдирирге боллукъ тюлдю. Башхалыкъ бир да уллуду. Ол джыллада школда ишлеген адамланы саны аз эди, юрениулеге да аз сабий джюрюй эди. Бусагъатда, школну башха ишчилерин айтмасакъ да, 14 тренер юретеди сабийлени. Юрениулеге 500 сабий джюрюйдю. Андан сора да школну районлада филиаллары бардыла. Ол джыллада ала джокъ эдиле.

«Олимпик» сабий-джаш тёлю школ КъЧР-ни Окъуу бла илму министерствосуна къарайды. Бютеу ауурлукъну Окъуу бла илму министерствогъа атыб къоймай, КъЧР-ни Физкультура бла спорт министерствосу да кёз-къулакъ болуб турады анга, керек джерде болушхан да этеди. 2002-чи джылдан бери школну тренерлери Россия, Европа, дуния дараджалы дзюдоистле бла самбистлени хазырлагъандыла. Аланы бир къаууму Европаны, дунияны чемпионлары болуб, республикабызны атын тыш къраллагъа да белгили этгенди. Аланы джетишимлеринде тренерлени уллу къыйынлары барды. Сабий къарыулу, саулукълу болса да, тренер къыйынын салмай, спортда онглу джетишимле эталлыкъ тюлдю.

Фахмулу, билимли тренерлерибиз кёбдюле. Сёз ючюн, Байчораланы Билял дзюдодан спортну устасыды, самбодан а спортну халкъла арасы устасыды. Кеси мийик дараджалы спортчу, тренер болгъаны себебли мийик дараджалы спортчу джашчыкъланы да хазырлагъанды. Орусланы Азнаур, Акъбайланы Ансар, Къочхарланы Умар, Байчораланы Билял «РФ-ны махтаулу тренери» деген атны джюрютедиле.

- Сабийле ненча джылдан джюрюб башлайдыла школгъа?

- 8-15 джыл толгъанланы алабыз. Аланы къауум-къауумгъа юлешгенбиз: бютеулей да тёрт къауум барды. Шабат, ыйых кюнле болмасала, башха кюнледе юрениуле болгъанлай турадыла. Биринчи къауум эртденнгиде тогъуз сагъатха джарым болуб юрениулерин башлайды. Ала 10 сагъатха дери юренедиле. Биринчи къауумну ызындан башха къауумла келиб, ала да алагъа берилген заманнга дери юрениулени бардырадыла. Спорт школну эшиклери 20 сагъат бла 30 минутда джабыладыла.

15 джылдан аслам болгъан джашчыкъланы тренер Башкаланы Алибек юретеди. Асламысына бу къауумду уллу эришиулеге къошулгъан. Башка улу кесини заманында белгили спортчу болгъанды. Ол дзюдодан спортну халкъла арасы устасыды. Эсигизде эсе да билмейме, Алибек 2008-чи джыл Пекинде Олимпия оюнлада болгъан эди да, сыйлы орунланы бирин алыб къайтхан эди. Къайытланы Кемал Башка улуну сохтасыды. Босния бла Герцеговинада дзюдодан дунияны алчылыгъы ючюн баргъан эришиулеге къошулуб, 18 джыл толгъан спортчуланы хорлаб, биринчи оруннга ие болгъан эди. Малсюйгенланы Рамазан да, Къайыт улуча, джетишимли болмаса да, дунияны алчылыгъы ючюн эришиуледе болуб, джез медалны алгъан эди. Самбист Къоджакъланы Рамазан дунияны чемпиону деген атха тыйыншлы болгъан гёджебди. Рамазан дзюдо бла да кюрешеди. Спортну бу тюрлюсюнден да джетишимле этер ючюн къалмайды.

Чотчаланы Азамат дзюдоистди. Джаш спортчуланы арасында Россияны алчылыгъы ючюн эришиулеге кёб кере къошулгъанды. Бир кере уа ёчлю орунну алыб къайтхан эди. Мамметханов Магомет, Малсюйгенланы Кемал да Россияны эм кючлю гёджеблерини тизимине киредиле.

Къумукъланы Хаджи Европаны чемпиону болгъан джашды. Лайпанланы Кемал, Къоджакъланы Аслан, Айбазланы Равшан, Хубийланы Аслан, Орусланы Исмаил дагъыда башха спортчу джашларыбыз Европаны, дунияны алчылыгъы ючюн баргъан эришиулеге кёб кере къошулгъандыла. Хар къуру да сыйлы орунлагъа ие болуб тургъан спортчуладыла.

Не джашырыу, бир къауум спортчу джашларыбыз, джетишимле эте келселе, уллу кёллю болуб, юрениулеге джюрюмей, тренерлерини айтханларын этмей тебрейдиле. Спортда уллу кёллю болургъа джарамайды.

- Бюгюнлюкде эришиулеге къошулуб, алчы орунланы алыб тургъан гёджеблерибизни юсюнден хапар айтдынг. Алагъа дери дзюдо бла самбодан онглу джетишимле этген спортчуларыбызны юслеринден да хапар айтсанг.

- Уллу спорт бла кюрешгенлени джетишимлери кёбге бармайды. Анда-санда биреулен-экеулен болмаса, 25-26 джылгъа дери онглу джетишимле эталмагъан андан ары эталлыкъ тюлдю. Этерикди тутушха фахмусу, усталыгъы, уллу къара кючю болса. Аллайла аздыла. Ала да тохтаусуз юрениб, кеслерин ийлеб, чыныкъдырыб турургъа керекдиле. Бостанланы Сослан аллай спортчуду. Анга 33 джыл болгъанды. Дзюдодан спортну халкъла арасы устасыды. Бюгюн-бюгече да Россияны джыйым командасыны тизиминдеди.

Байкъулланы Кемалны джетишимлерини юслеринден да айтыргъа тыйыншлыды. Самбо бла, дзюдо бла да кюрешеди. 2008-чи джыл Европаны алчылыгъы ючюн тутушуб эм сыйлы орунланы бирин алыб къайтхан эди. 2010-чу джыл а самбодан дунияны чемпиону болгъан эди. Эбзеланы Арасул, анга 18 джыл толуб тургъан кёзюуде, кесини ауурлугъуна кёре, Европаны алчылыгъы ючюн тутушуб, кюмюш медалгъа ие болгъан эди.

«Олимпик» сабий-джаш тёлю спорт школубузну уллу хайыры, магъанасы болгъаныны юсюнден къысхасы бла айтыргъа излейме. 15 джылны ичине дзюдо бла самбодан спортну 60 устасын хазырлагъанбыз. Спортну бу тюрлюлерини устасына кандидатла да кёбдюле. 500 джашчыкъны орамдан тыйгъанбыз. Бусагъатда уа, бош заманларын хайырландыра билмей, кёбле наркоманла, аманлыкъчыла болургъа хазырдыла.

- Спортчуланы эришиулеге элтесиз. Артыкъ да бек тыш къраллагъа элтсегиз, кёб джоюм этерге керек бола болур. Ачха бла ким болушады?

- Башында айтхан эдим, биз КъЧР-ни Окъуу бла илму министерствосуна къарайбыз, деб. Республиканы Окъуу бла илму министри Кравченко Инна Владимировна школгъа уллу эс бёлюб не джаны бла да болушлукъ этгенлей турады. КъЧР-ни физкультура бла спорт министри Ёзденланы Рашид, КъЧР-ни ЦСП-ни тамадасы Аджиланы Азнаур, КъЧР-ни Автомобиль джолларыны тамадасы Къайытланы Ахмат, Джёгетей Аягъы районну администрациясыны башчысы Лайпанланы Мурат дагъыда башхала не джаны бла да болушлукъ этгенлей турадыла. Аланы кючлери, къайгъырыулары бла спортчуларыбыз уллу эришиулеге къошуладыла. «Сиз хорламлы болуб келигиз ансы, биз сизни бир зат бла керекли этмезбиз», - деб чам-накъырда этиучендиле. Спорчуларыбыз да, аладан кёл табыб, хорламлы болур ючюн джанларын-къанларын аямайдыла.

 
{jcomments}