1. Джезден джассы этилген отлукъ, белибауу бла белине къысылыб болгъанды. Отлукъгъа (пороховница) эки литрге джууукъ от сыйыннганды.
2. Белибаууна от ёлчеси (мерка для пороха) байланыб болгъанды.
3. Белини башха джанында, белибауунда окъ къапчыгъы (кожанная сумка для пуль) болгъанды.
4. Белинде къамасы, сыртында узун быргъылы шкогу болгъанды. Шкокну къурамы: быргъы, быргъы артында къулакъ от тегенеси, юсюнде отлукъ эки таш чархчыкъ. Отлукъ чархчыкъланы бир-бирине чакъдырыб, ала джилтин бериб, тегене юсюнде отну джандырыб, от тешикчик (терезечик) бла быргъыда отха кёчюб, быргъыны ичинде от джаныб-чачылыб окъну быргъыдан учургъанды, атылтханды. Ал шкоклада къулакъ от тегене болгъанды, артда къуу болуб, джилтин къуудан быргъы отха кёчюб, окъ алай атылгъанды. Шкок быргъыны тюбюнде узун сапа/саба болгъанды. Сапа/сабаны болушлугъу бла быргъы ичине от, отну ызындан окъ, окъну ызындан кийиз буштукъчукъ, быстыр (пыж) сукъгъандыла. Хазыр окъла (патронла) чыгъыб башлагъанда окъну сапа бла бысдырыу тохтагъанды. Хазыр окъну атаргъа къурокъ (курок) хазырлагъанды. Къулакъ от тегене бла къууну ишин сампал бла отташ эм къабсул (капсюль) этгендиле. Сампалдан басханда отташы (боёк) къабсулну уруб кюйдюрюб, патрон ичинде отха кёчюб, окъну атылтханды. Хазыр окъну быргъы ичине салыб, окъну атарлай къургъанды.
5. Таулуну кёкюрегинде эки джанында онушар хазыры болгъанды. Хазырны къурамы: тюз агъач чыбыкъны ичин къуу этиб, тюбюне быстырны къаты бегитгендиле, сора ичине бир тютюнлю (бир окъ ёлчем) от къуйгъандыла, башына окъ бегитиб хазыр этгендиле. Урушну заманында таулу аскерчи хазырны башындан тишлери бла окъну терк айырады. Къуу чыбыкъда (хазыр ичинде) отну шкок быргъыны башындан къуйгъанды, тишлери бла тутуб тургъан окъну быргъыгъа сапа бла сукъгъанды. Хазырны тюбюнде быстырны да быргъыны башындан сугъуб, сапа бла къаты беклегенди. Ма алай бла аскерчи шкок атаргъа хазыр болгъанды.
6. Быладан сора да аскерчини ат джерге къысылыб неда сыртына тагъылыб тоб къапчыгъы, окъ кеби болгъанды. Тоб къапчыкъда окъла бла от бирге джюрютюлгенди. Окъ кебни тёрт тешиги/кеби болгъанды. Эки тешиги бла 32 калибр окъ этилгенди, башха эки тешиги бла чечме этилгенди. Чечме – уугъа, окъ урушха джарагъанды.
7. Урушха хазырланыуда, шкокдан атыб, юрениу болгъанды. Марау усталыгъын сынауда, юрениуледе, эришиуледе шкокдан атханнга «къара атыу» дегендиле. Байрамлада ёчге ийнек, ат салыб шкокдан, садакъдан атханнга «къабакъ атыу» дегендиле.
2. Белибаууна от ёлчеси (мерка для пороха) байланыб болгъанды.
3. Белини башха джанында, белибауунда окъ къапчыгъы (кожанная сумка для пуль) болгъанды.
4. Белинде къамасы, сыртында узун быргъылы шкогу болгъанды. Шкокну къурамы: быргъы, быргъы артында къулакъ от тегенеси, юсюнде отлукъ эки таш чархчыкъ. Отлукъ чархчыкъланы бир-бирине чакъдырыб, ала джилтин бериб, тегене юсюнде отну джандырыб, от тешикчик (терезечик) бла быргъыда отха кёчюб, быргъыны ичинде от джаныб-чачылыб окъну быргъыдан учургъанды, атылтханды. Ал шкоклада къулакъ от тегене болгъанды, артда къуу болуб, джилтин къуудан быргъы отха кёчюб, окъ алай атылгъанды. Шкок быргъыны тюбюнде узун сапа/саба болгъанды. Сапа/сабаны болушлугъу бла быргъы ичине от, отну ызындан окъ, окъну ызындан кийиз буштукъчукъ, быстыр (пыж) сукъгъандыла. Хазыр окъла (патронла) чыгъыб башлагъанда окъну сапа бла бысдырыу тохтагъанды. Хазыр окъну атаргъа къурокъ (курок) хазырлагъанды. Къулакъ от тегене бла къууну ишин сампал бла отташ эм къабсул (капсюль) этгендиле. Сампалдан басханда отташы (боёк) къабсулну уруб кюйдюрюб, патрон ичинде отха кёчюб, окъну атылтханды. Хазыр окъну быргъы ичине салыб, окъну атарлай къургъанды.
5. Таулуну кёкюрегинде эки джанында онушар хазыры болгъанды. Хазырны къурамы: тюз агъач чыбыкъны ичин къуу этиб, тюбюне быстырны къаты бегитгендиле, сора ичине бир тютюнлю (бир окъ ёлчем) от къуйгъандыла, башына окъ бегитиб хазыр этгендиле. Урушну заманында таулу аскерчи хазырны башындан тишлери бла окъну терк айырады. Къуу чыбыкъда (хазыр ичинде) отну шкок быргъыны башындан къуйгъанды, тишлери бла тутуб тургъан окъну быргъыгъа сапа бла сукъгъанды. Хазырны тюбюнде быстырны да быргъыны башындан сугъуб, сапа бла къаты беклегенди. Ма алай бла аскерчи шкок атаргъа хазыр болгъанды.
6. Быладан сора да аскерчини ат джерге къысылыб неда сыртына тагъылыб тоб къапчыгъы, окъ кеби болгъанды. Тоб къапчыкъда окъла бла от бирге джюрютюлгенди. Окъ кебни тёрт тешиги/кеби болгъанды. Эки тешиги бла 32 калибр окъ этилгенди, башха эки тешиги бла чечме этилгенди. Чечме – уугъа, окъ урушха джарагъанды.
7. Урушха хазырланыуда, шкокдан атыб, юрениу болгъанды. Марау усталыгъын сынауда, юрениуледе, эришиуледе шкокдан атханнга «къара атыу» дегендиле. Байрамлада ёчге ийнек, ат салыб шкокдан, садакъдан атханнга «къабакъ атыу» дегендиле.
Сылпагъарланы Ахмат.
{jcomments}
