Къарачайны кюмюш сакъаллы къартлары айтхандан, таза хауаны солуб, джел къакъдыра, гюллю сыртлада отлагъан къарачай ийнеклени бир тюрлюлери джай иги сют бергендиле, къыш а, джазгъа дери къуругъандыла. Аны ючюн, ала джай сауулуб тургъан сагъатда, адамла къышха тузлукъ джыйгъандыла. Ханс гяхиник болмай неда къатыб къалмай, бишген заманында витамини, хайыр берген башха заты кёб болады. Ол заманда этилген айран да алай файдалыды.
ТУЗЛУКЪ
Хар затны табын, эбин билген къарачайлыла джай ичген айранларындан артыгъын агъач джыккырлагъа къуюб, юслерине туз себиб къатышдырмай къойгъандыла. Тузу болгъан айран ачымагъанды, бирча тургъанды. Алай бла ата-бабаларыбыз тузлукъ этиб, аны къыш ичгендиле, ашарыкъларына къошуб джазгъа дери ашаб тургъандыла.
ДЖЫККЫРЛА
Къарачай джыккырла тюрлю-тюрлю болгъандыла. Сёз ючюн, тузлукъ къуюлгъан, бышлакъ джыйылгъан джыккырла джау чайкъагъан джыккырлача тюлдюле. Алагъа кёб зат сыйынады. Чемер къоллу къарачай миллет джыккырланы чынардан, кёбюсюне эменден этгенди. Эмен къаты агъачды, дженгил чириб къалмайды. Адамла базыкъ, тёгерек тереклени кесиб, томурауланы ичлерин къазыб, джыккырла этгендиле. Аланы тёгереклери, тюблери да алай къалгъандыла. Алай этерча базыкъ терекле табмасала, уста адамла, къоллары билгенле, гитче къангачыкъла этиб, джонуб, сюрмелеб, аланы бир-бирлерине къыстыргъандыла. Бирер джанларын кенгирек къоюб, экинчи джанларын сёдегейирек этиб, бир-бирине чюйле бла урсала, ол кеси тёгерек болуб барыб тургъанды. Темир чюйле урулгъанлагъа къуршоу керек болмагъанды. Къалгъанланы тышларындан темир къуршоула салыб бегитгендиле.
Джау чайкъагъан джыккырны уа, томурауну ичин къазыб этиб тургъандыла, аллай инструментлери болгъанды. Ичи къазылгъан джыккыр бир болады да, аны ючюн игиге саналады. Башха тюрлюлери да аман тюлдюле. Ол мардада этилген джыккырла онла бла джылланы халкъгъа джараб, аны турмушун джарыкъ этиб, джюреклеге къууанч келтириб тургъандыла.
Къарачайлыла халал джюрекли адамла, бир-бирлеринден джукъларын къызгъанмагъандыла. Сёз ючюн, джау чайкъагъан джыккыры, турмушда башха керекли заты болмагъан хоншусундан алгъанды.
Лепшокъланы Хусеин.
{jcomments}
