Сыйлы аталарыбызны аламат адетлерин билиу эмда тутуу халкъыбызны энчилигин сакълауну тюз джолуду.
Озгъан ёмюрледе турмушха къарасакъ, къарачайлыла эмда малкъарлыла малчылыкъ бла къаты кюрешгендиле, бу ишде алагъа хазна киши тенг болалмагъанды. Къойланы артыкъ да кёб джайгъандыла. Аны кесини сылтауу да барды. Къойла, атла да джууаш юй хайуанланы тизимине киредиле.  Аллайланы этлери артыкъ да татыулугъа саналгъанды. Алагъа  адал дегендиле. Ол сёзню магъанасы – ашаргъа джарагъан, ариу, тауушлукъ малла.
Саулукъну, джашауну да шарты
Алимлени айтханларына кёре, тюрк миллетлени кёблеринде къой тутуу адам улугъа саулукъну эмда джашауну белгиси болгъанды. Бир-бирде, сёз ючюн, къарыусуз туугъан сабийни атын джашырыб, Къочхар дегендиле. Къурманлыкъ малны сойгъанда, аны къанын сууутмай, джангы туугъан сабийни мангылайына джакъгъандыла. Эр юйюню босагъасындан биринчи атлагъан келиннге да тамам алай этгендиле. Бетин ачыкълагъан сагъатда, аякъ тюбюне къурманлыкъгъа союлгъан акъ къойну терисин джайгъандыла.
Джауруннга къараб, дунияда турмушну, джыл не зат келтирлигин билирге кюрешгендиле. Ол адет бюгюн да сакъланыб келеди. Онг джанында ашыкъ джилигинден къагъанакъ сабийлеге сыппалыкъ этгендиле. Алай бла бу малны сыйы уллу болгъанды, адамлагъа ол берекетликге берилгенди. Андан айтыла болур «Къой кютген – байлыкъгъа, джылкъы кютген – субайлыкъгъа» деб.
Онеки джыл – онеки юлюш
 Биз билгенден, дуния джаратылгъандан башлаб, тюрк халкъла кеслерини орузламаларын джарашдыргъандыла. Аны къуралыууна табигъатда тюрлениуле, башха джашау болумла себеблик этгендиле. Аланы эсеблеб, 12 джыл кирген заманнга мючел (бурун тюрк тилде цикл деген магъананы тутады) дегендиле. Анда хар джыл не юй хайуанны, не кийикни атлары бла саналады. 
Бир мючелде 12 джыл болгъаныча, къойну сюегинден 12 юлюш этилгенди: 2 джаурун къалакъ (джаурун), 2 базук, 2 къысха джилик, 2 ашыкъ джилик, 2 орта джилик, 2 джан сюек. Къой башны онг джаны, джаягъы, къуйрукъ учусу, иегилери, сырт сюеклери (алагъа аркъала, омурау деб да айтадыла), джёрмеси хант юлюшге къошакъгъа берилгендиле. Ёпкеси, баууру, джюреги, бюреклери, аякълары юлюшлеге къошулмагъандыла.
ТЕТУУЛАНЫ Хадис.
Мындан арысы басмаланныкъды.
 
{jcomments}