Биринчи кере «учханында», аны джолу болмай къалгъан эди. Къанат сюеклеге ушатыб бир затла ишлейди да, юйюнден эки джукъа орун джабыуну джашыртын алыб чыгъыб, ол ишлеген затларына джайыб тагъады. Сора мийик джардан секириб кетеди учар муратда. Аллай бир уллу эди аны учаргъа излеми! Алай а, ай медет, орун джабыула чыдамайдыла да, джаш, хауада бурула келиб, джерге тиеди, къолун да сындырады!
Ма былайды сабий заманында Балаланы Мекерни муратына джетерге излемин толтура билгени. Энди уа, ол заманын эсине тюшюре, сюйюмлю ышарады сау дуниягъа белгили лётчик, парашют спортну халкъла арасы устасы Мекер Магометович.
Мекер, дунияны эсгере башлагъандан бери лётчик болуб, къанатлыча учаргъа излегенлей ёсгенди. Туугъаны Къобу Башы элде болса да, Кисловодск шахарда бошагъанды орта школну. 14-чю номерли орта школну тауусханлай, Ставрополда авиация училищеге къагъытларын бериб, лётный факультетге киреди. Аскер къуллугъун да анда тындырыб, дипломун да алыб чыгъады 1973-чю джыл. Ол джыллада Мекер 7859 кере секиргенди кёкден парашют бла. Эм биринчи кере уа, башында айтханыбызча, 14 джылында секиргенди.
- Ол «джигитлигим» таурухдача бир зат болгъан эди, - деб эсине тюшюреди Бала улу. - Ол кесек заманны ичинде саулай джер къучагъына сыйыныб къалгъан эди. Алай «учханым» таурухдача болса да, къанатлы болургъа излемим джюрегимден къоркъуу сезимни алыб атхан эди. Ол заманда ангылагъан эдим мындан ары джашаууму магъанасы кёк бла хауада учуу болгъанын.
Уллу болгъанындан сора да джашауундан хапар айта, былай эсге тюшюреди Мекер: «Бир кере къарангы заманда чыныгъыу-юрениу секириуле боладыла парашют бла. Ол кёзюуде хауада австриячы нёгерим бла мени парашютларыбызны чындылары бир-бирлерине чырмаладыла да къаладыла. Экибиз да, бир-бирлерине илиннген тау къушлача болуб, терк огъуна энгишге тюшюб башлайбыз. Башха мадарыбыз болмай, экибиз да, чындыларыбызны кесебиз да, запасда тургъан парашютларыбызны джаябыз. Ол иш Австрияны Виллах деген шахарыны къатында болгъан эди.


Францияда болгъан дуния эришиуледе уа, Виши деб бир шахарчыкъдан узакъ болмай, парашютум ачылмайды да къалады. Сора запасда тургъан парашютуму тогъайындан тартама да, джаяргъа излейме. Туура ол ачылыр кёзюуде бир «шайтан джел» джетеди да, парашют мени хауада, урчукъ джюн халыны бургъанча, буруб, къайры эсе да бир джары элте башлайды. Ма ол заманда мени къоркъуу кючлеб, джюрегим тамагъыма тыгъылыб къалгъан эди. Алай болса да, эс ташламай, джунчуулу халдан сау-эсен чыкъгъан эдим. Нек дегенде, джелни бурулгъаны сабыр бола тебрегенинде, мени кёлюм да хош болду. Алай бла бир кёлге тюшдюм. Насыбха, ол чырмаулу халгъа кюндюз тюшген эдим.
Европаны чемпионатында уа керти да уллу къоркъуу салгъан бир иш болгъан эди. Ол кюн кёкде акробатика оюнла кёргюзюрюк эдик. Бир-бирлеринден ёргерекде тизилген беш парашютуму чындылары нек эсе да къатышыб, чырмалыб къаладыла да, мен джер таба къызыу джюрюш алама. Менден тёбенирекде Тёбеннги Новгород шахардан Павел Ячиле деб бир спортчу, парашютун да джайыб, «эниб» бара эди. Ол, эсгериб, мени парашютуму чындысындан тутуб къояды да, экибиз да хатасыз, джерге тюшебиз. Ол кюнден бери биз къарнашлыкъ джюрютебиз…» Дагъыда болгъанды Мекерни джашауунда къоркъуулу да, къууанчлы да кёзюулери.
Балаланы Мекер Ессентуки шахарны авиа-спорт клубуну инструктору да, лётчик-парашютисти да болгъанды. Чехословакияны истребителлери бла Советлени «Миг» самолётларында да учханды. Артда уа, СССР-ни парашют спортдан джыйым командасыны къурамына тюшеди. Ставропроль крайны джыйым командасыны тренери да болады. Кёб ашхы спортчуну-парашютчуну юретгенди, чыныкъдыргъанды. Къарачай-Черкес Республиканы физкультурадан, спорт бла туризмден кърал комитетини председатели да  (2000-2002дж.дж.) болгъанды. Ол заманда республиканы ара шахарында, Карачаевскеде, эмда Медногорскеде аэроклубла ачар мураты да болгъан эди. Россияны турист агентстволарыны (РАТА) ассоциацияларыны джыйылыуларында сёлеше, КъЧР-де спортну экстремал тюрлюлерин ачаргъа тыйыншлыды деб, айтыб да кюрешгенди. Алай а республиканы Правительствосунда болгъан тюрлениуле Мекерни нюзюрюне джетиуюне чырмау болгъан эдиле.
- Ай медет, - деб джарсыйды Мекер. – Умут этгенимча болмады. Черкесскеде, Карачаевскеде, Медногорскеде аэроклубла ачалмай къалдым. Алай болса да, республиканы эндиги Правительствосуну къуллукъчуларындан джакълыкъ табарма деб, ышаннганлай турама. Дагъыда бир муратым барды. Ол а Кисловодск шахарда межгит ишлеудю.
Балаланы Магометни джашы Мекер джер юсюнде парашют спортда махтау бла атын айтдыргъан биринчи къарачайлыды. Ол парашют бла секириб, кече, кюндюз болса да, белгиленнген джерге тюшюуде 17 дуния рекорд салгъанды! Биринчи аллай хорламы Ферганада (Узбек Республикада) болгъанды. Мекер СССР-ни, Россияны, халкъла арасы эришиулени чемпионуду. 1988-чи джыл Францияда дунияны кубогун алгъанды (абсолютный победитель кубка мира). 1989-чу джылда уа, Германияда дунияны (абсолютный) чемпиону болгъанды. Парашют спортда дунияны 2 кере чемпионуду. Мекер 1993-чю джыл августну 4-де, заман 11 сагъат бла 45 такъыйкъа бола, Минги Тауну кюнбатыш джанында тёппесине парашют бла тюз белгиленнген джерге тюшалгъанды. Аны ючюн аны аты «Русское диво» эмда «Гиннессни рекордла китабы»  деген китаблагъа джазылгъанды.
Мекер 1958-чи джыл декабрны 22-де туугъанды. Сау-эсенди, рахат джашайды.


Кечерукъланы Байдымат.

 
{jcomments}