Уллу Ата джурт къазауатха дери Гитче Къарачай районда орналгъан Схауат Къарачайны эм бай эллерини бири болгъанды. Анда белгили адамланы бири Байрамукъланы Чочакъ коллективизацияны джылларында кеси разылыгъы бла бютеу малын колхозгъа береди. Алай болса да, ишлерге юреннген адам кесине джанынгдан рысхы этиб башлайды. Айхай да, аны арбазында тууар малы, ууакъ аякълысы, аты да боладыла.
«Кимни несин кёрейик, кимни къабына джыяйыкъ», деб айланнганла Чочакъны юсюнден «тыйыншлы» джерге билдиредиле: «Чочакъ малыны кёбюсюн колхозгъа бермегенди». Тюзню-терсни айырыу ол джыллада кишиге уллу керек болмагъаны амалтын, Байрамукъ улуну, тутуб, юч джылгъа сюд этиб ашырадыла.
Чочакъ, юч джылны тюрме азабын чегиб чыкъгъандан сора биягъынлай халал урунуб, баш тутхан адам болгъанлай къаллыгъын танытады. Аны «ышаннга» алыб айланнганла дагъыда табадыла Чочакъны тутдурургъа бир чурум: «Юч килограмм джюн налогун тёлемегенди». Биягъынлай, араны айырыб да кюрешмегенлей, Чочакъны тюрмеге ашырадыла. Биз бюгюн джашау джолун юлгюге келтириб, хапарын айтыргъа излеген Хасан ол заманда анасыны къарнында къалады.

1991-чи джыл совет кърал оюлгъандан сора, бир къауумла, уллу къыйынлары да кирмегенлей, бек байла болуб кетдиле. Тюзюн айтсакъ, бай болгъанла тели адамла тюлдюле. Болумлудула.  Алай а, аллай адамланы кёбюсю тартына, уяла тургъанлары бла бай болалмазлыкъларын сезгенлери амалтын, уят-хаят деген затлагъа тыйыншлысыча магъана бермейдиле.  Къысхасыча айтыргъа, тин байлыкълары тёбенде болгъанланы кёбюсю насыбларын рысхыда, ачхада кёредиле.
Алай эсе, насыблы юйдеги деген а неди?
АБШ-ны Джорджия университетинде ишлеген алимле ол сорууну юсю бла излем-сынау ишле бардыргъан заманларында насыбны дуния мал бла, ачха бла байламлы джерлерин да сюзерге унутмагъандыла. «Бек бай да, бек джарлы да болмай джашагъан юйдегиле эм насыблыла боладыла» деген оюмгъа келиб, аны «Social Science Research» деген журналда басмалагъандыла. Анда джазылгъаннга кёре, джыл санлары 24-ден 89 джылгъа дери болгъан 3 минг бла 500 адамны юсюнде алимле  сынам ишле бардыргъандыла. Баш иеси бла юй бийчесини бир джылны ичинде тюшюрген хайырлары 60 минг доллардан азыракъ болгъан юйдегилени кёбюсю, бир-бирлерине багъа-сый бериб, эс бёлюб, сюйюб, тюшген ачхачыкъларын да бир-биринден джашырмай, ортагъа салыб, насыблы джашагъанларын айтхандыла.

 Миллетинге иги айтхан кёзюнге ариу кёрюннгенин ким да биледи. Бютюн да бизни халкъны юсюнде бютеу махтауун сыйырыб, тарихибизни да тонаб, кёб джалгъан сёз айтханлагъа джууабды бир къауум онглу алимлени илму ишлери. Аллай адамланы бири болгъанды Татьяна Максимовна Минаева – тарих тюзлюкню джакъчысы, айтханы бла этгени бир-бирин тутхан алим тиширыу.
Фахмулу археолог-кавказовед Татьяна Максимовна 1896-чы джыл Смоленск губернияны Смоленск уездини Цибульники элинде туугъанды. Аны атасы темир джолда ишлегенди. Орта билим алгъандан сора, кёзю джаннган къызны Петербургда устаз семинариягъа саладыла. Аны бошагъандан сора урунуу джолун эл школда устаз болуб башлайды.
1919-чу джыл ол Саратовда университетни тарих-филология факультетине киреди. Анда кесини билимли, тырмашыулу болгъанын кёргюзгени себебли, аны университетни тауусхандан сора ишлерге археология бла тарихни кафедрасында къоядыла. Алай бла башланады элчи къызчыкъны илмугъа джолу.

 КъЧР-ни Муслиманларыны дин управлениесини хаджилик бла байламлы ишлеге къарагъан бёлюмю быйыл Кябагъа барлыкъладан къауум къурай башлагъанын билдиреди.
Эки тюрлю рейс боллукъду: Магас-Медина; Грозный-Шарджа (самолёт бла), Шарджа-Медина (автобус бла).
Къуру самолёт бла барыллыкъ рейсге бу затла киредиле: самолёт бла учуу, Мединада къонакъ юй, Меккада къонакъ юй (Альхарамдан 1 км узакълыкъда); зияратла (Мединада тарихли джерлеге барыу); транспорт (Мединада аэропорт - къонакъ юй, Медина-Мекка, Мина-Арафат-Муздалифа-Мина, Мекка-Джидда (аэропорт); араб тилни билген, сынамлы джол устала; литература (зияратчыгъа джол кёргюзген); аш-суу (кюнорта азыкъ); зем-зем суу - 5 литр.

 «Ючкекенчи Бердиланы Олег вертолётла чыгъарады», - деген хапар кёбден бери джюрюйдю. Мындан алда кесинден интервью алыргъа таблыкъ тюшдю. Бюгюн аны басмалайбыз.

  - Къарачай джашла, къызла къралыбызны къалайында да, къайсы санагъатда да ишлейдиле. Вертолётла бла байламлы къуллукъ этген адамыбыз барды, деб а эшитмегенбиз. Ол себебден газет окъуучула сени джашау джолунг, ишинг бла шагъырей болургъа излейдиле.
- 1949-чу джыл Къазахстанны Сайрам районуну Белые Воды элинде Бердиланы Къочхарны джашы Шамилни юйдегисинде туугъанма. Кёчгюнчюлюкден къайтхандан сора Терезеде, Первомайскеде школлада окъугъанма. Кесим Ючкекенденме. Харьков шахарда авиация институтха кириб, аны 1972-чи джыл бошагъанма. Примор крайда Арсеньев шахарда вертолётла чыгъаргъан предприятиеге ийдиле. Баш усталыгъым бла къалмай, атылтыуну кючю бла металланы керекли дараджагъа джетдириуден да аттестациям бар эди. Ол ишни этгенлеге башчы да болдум, конструктор къуллукъгъа да салдыла. Урунуу джолум алай бла башланды.