Сюйюнчланы Алимни джашы Азамат миллетни тин байлыгъына юлюш къошхан белгили адамларыбызны бириди. Ол 1923-чю джыл Джёгетейде туугъанды. Алайда орта школну бошагъанлай, къазауатха кетеди. Фашистле бла сермешлени биринде джаралы болуб къайтады. Кёчгюнчюлюкню заманында Къазахстанны Чимкент шахарында устаз институтда билим алады. Анда школлада орус тил бла литературадан дерс бериб турады. Джуртубузгъа къайтхандан сора да ол огъур ишни бардырады. Аны бла бирге Нальчикде Къабарты-Малкъар кърал университетни, артда аны аспиратурасын да заочно бошайды. Школну директору, халкъ окъууну Къарачай район бёлюмюню тамадасы, институтда устаз болуб да ишлейди. Къайда да кесини къуллугъун джетишимли тындырыб турады.
Азаматны литературагъа сюймеклиги Джёгетейде орта школну ахыр классларында белгили бола тебрейди. Къазауатда, кёчгюнчюлюкде да джазгъанын къурутмайды. Алай болса да, миллетибиз сюйген тауларына къайтхандан сора ачыкъланады фахмусу. Эки-юч джылны ичинде къарачай джазыучуланы беш-алты китаблары басмаланнган эдиле. Аланы бири Сюйюнч улуну «Къобанны мынчакълары» деген назму китабы эди. Анга окъуучула джылы тюбейдиле. Ызы бла поэзия, проза китаблары къарачайча, орусча да чыгъыб тебрейдиле. Барын да тергесек джыйырмадан атлайдыла. Аланы арасында «Адамлыкъ», «Илкер», «Джангкъылыч», «Там, где мчался конь богатыря», «Белая лебедь на синей волне», «Двойной узел» дагъыда башхала бардыла. Къарачай юйдегиледе аланы экиси-ючюсю болмагъан джокъду, бир къауум чыгъармалары школлада окъуу китаблагъа да къошулгъандыла. Башха тиллеге кёчюрюлген назмулары, проза чыгъармалары да аз тюлдюле.
Азаматны назмуларына Ногъайлыланы Маджит, Байчеккуланы Абидин, Паранук Роза, Токъланы Альберт, Хубийланы Хасан, Байрамукъланы Юрий, Тхабисимов Умар макъам салгъан 200 джыр барды. Аланы арасында миллетге кенг джайылгъан «Кёгала», «Джумарыкъ», «Къарачайгъа алгъыш» эмда башхаланы айтыргъа боллукъду. Поэт керти дуниягъа кетгинчи Къарачай-Черкесияны адабият, маданият джашаууна, джамагъат ишлеге тири къошулуб тургъанды. Къайда да миллетге, айырыб да джаш тёлюге, ана тилни магъанасын ангылатханын, таза сакъларгъа кереклисин чертгенин къурутмагъанды.
Аны тёлюлеге къойгъан дагъыда бир тин хазнасы творчество юйюдю. Озгъан ёмюрню 60-чы джылларындан башлаб, XXI-чи ёмюрню ал джылларына дери джарашдырыб кюрешгенди. Муратына да джетгенди. Бюгюн республикада адабият бла байламлы аллай зат джокъду, аны музейге санаргъа боллукъду. Джазыучуланы чыгъармалары, аланы юслеринден хапарла, суратла бла къалмай, джюзле бла тюрлю-тюрлю документле сакъланадыла. Илму ишле, диссертацияла джазарыкъла хар нени да табарыкъдыла.
Адамны ишине джашауубузда магъанасына кёре сый да бериледи. Азаматха «КъЧР-ни халкъ поэти» деген ат аталгъан эди. Джаш тёлюге билим бериуде, ариу халиге юретиуде къыйыны ючюн тыйыншлы болгъан махтау къагъытлары, дипломлары онла бла саналадыла. Окъуу заведениеледе, библиотекалада аны 95-джыллыкъ юбилейине аталгъан джыйылыула да бу айтылгъаннга шагъатдыла. Кёб болмай Черкесскеде Байрамукъланы Халиматны атын джюрютген ара библиотекада да болду джыйылыу. Аны ача, окъуу залланы тамадасы, КъЧР-ни маданиятыны махтаулу къуллукъчусу Гогуйланы Соня, Сюйюнч улуну творчество джетишимлерин черте, ана тил бла адабиятны миллетни тин байлыгъында магъанасындан, белгили джазыучуларыбызны юслеринден да къысхача айтды.
- Биз бюгюн къарачай халкъны адабиятыны, маданиятыны, тилини байрамын белгилерге джыйылгъанбыз, – деди библиотеканы тамадасы, КъЧР-ни Халкъ Джыйылыууну депутаты Хапчаланы Салых кесини сёзюнде. – Быйыл ол затла бла байламлы ай Къарачай-Черкесияны автономиясы къуралгъанлы 100 джыл толлугъуна аталады. Сюйюнчланы Азаматны юбилейи да бу кёзюуге тюшгени, анга артыкъ да махтау бергенибизни кёргюзеди.
Андан ары Хапча улу библиотекада бардырылгъан илму-излем ишлени, джыйылгъан документлени, аланы тамалында коллектив къураб чыгъаргъан китабланы, мындан арысына белгилеген затларыны юслеринден да айтды.
Джыйылыуда Къарачай-Черкес кърал университетни тамада устазы Магулаланы Фарида, КъЧР-ни миллет ишлерини, кёбчюлюк коммуникацияла бла басманы министрини биринчи орунбасары Хубийланы Ислам, тарих илмуланы доктору Къойчуланы Аскербий, республиканы махтаулу устазы Бостанланы Зубайда, журналист Тебуланы Шукур, Къарачай шахарда Азаматны аты аталгъан библиотеканы тамадасы Аджиланы Лариса, «Къарачай - алан халкъ» джамагъат бирлешликни тамадасыны орунбасары Боташланы Сулейман дагъыда башхала сёлешдиле. Школланы сохталары поэтни назмуларын азбар айтыб, джырларын джырлаб эшитдирдиле.
Джыйылыуну аягъында Сюйюнчланы Азаматны къызы, филология илмуланы доктору, профессор Чанкаланы Татьяна алайгъа келгенлеге джюрек разылыгъын билдирди.
АППАЛАНЫ Билял.
{jcomments}
