Согласно официальной статистике количество детей, имеющих расстройства аутистического спектра и иные ментальные нарушения, преобладает в структуре детской инвалидности.  Это иногда связывают, в том числе, с увеличением возможностей для ранней и качественной диагностики.

Родителям и другим членам семьи бывает сложно принять озвученный диагноз или подозрение на него, требуется помощь в сохранении привычного уклада жизни и деликатное сопровождение.

Къобанланы Борис бла Джубуланы Софьяны къызлары Алийланы Мадина Джангы Джёгетей элни орта школун 1996-чы джыл джетишимли бошагъанды. Гитчелигинден нюзюр этиб тургъаныча медицина къуллукъчу болургъа талпыб, Черкесскеде медицина колледжге киреди. Аны да 2000-чи джыл джетишимли тауусуб,  акушер усталыкъ алыб чыгъады. Алай бла умуту тола баргъан Мадина 2001-чи джыл Джёгетей Аягъы районну ара больницасыны терапия бёлюмюне, медсестра болуб, ишлерге джарашады.

 «Саулукълу бол» деген ат бла арттотур (апрель) айны 5-де Саулукъ сакълауну бютеудуния кюнюн байрамлауну тамалында республикан Медицина-профилактика аралыкъны къуллукъчулары бла медицина колледжни студентлери Къарачай-Черкесияны ара шахарында акция бардыргъандыла. Быйыл Саулукъ сакълауну бютеудуния кюню татымлы, саулукъ берген аш-суугъа аталгъанды.

КъЧР-ни Саулукъ сакълау министерствосуну атындан министрни орунбасары Владимир Селиванов бардырылгъан ишге уллу багъа бериб сёлешгенди.

«Бюгюнлюкде саулукъну сакълар ючюн кесибизни заманында дохтурлагъа бакъдыргъаныбыз бла къалмай, сабийликден чархыбызны чыныкъдырыргъа керекбиз. Джыл сайын Черкесскеде орналгъан медицина колледжни тамалында саулукъну сакъларгъа джораланнган ишлени бардыргъанлай турабыз. Ол ишле джаш тёлюге саулукъларын сакълаб джашаргъа себеб бередиле», - деди КъЧР-ни саулукъ сакълау министрини орунбасары Владимир Селиванов.

 Батчаланы Азрет-Алийни джашы Дебош, ауругъанланы саулукъларын багъа, халкъына халал къуллукъ эте джашайды. Ол медицина илмуланы кандидаты, баш категориялы врач-хирургду.

Биргесине ишлегенле, анга кеслерин бакъдыргъанла айтхандан, Батча улу керти устады, аты махтау бла айтылыб тургъан белгили хирургду. Адебли-намыслы, халкъны ашхы адетлерин тутуб джашагъан адамды.

Атасы Азрет-Алий ауушханды, джандетли болсун. Ол халкъ махтау бериб, сыйын мийикде тутхан адам болгъанды. Совет Союзну заманында Батчаланы Азрет-Алий Къумуш совхозну директору болуб, эл мюлк санагъатда джерчиликни, малчылыкъны, ёсюмлюкню аякъ юсюне салгъанын айтадыла аны иги таныгъанла. Аны адамлыгъын, элчилеге, башхалагъа да къолундан келгенича джан аурутуб къайгъыргъанын къарт, джаш да бети джарыб эсгереди. Къумушда орналгъан кырпыч заводну директору болгъан кёзюуде джангы технологияланы хайырландырыб, ишге таукел джюрюш бергенин да унутмагъандыла.

  Сый, махтау да адамгъа кеси алларына келмейдиле. Анга тыйыншлы болур ючюн, адамладан разылыкъ табаргъа керекди. Къочхарланы Роза, Хыбыртланы Абул-Керимни къызы, 50 джылны бир джерде ишлеген адамды. Ол Пристань элде фельдшер-акушер пунктну тамадасыды – джашауун адамланы саулукъларына къайгъырыу бла байламлы этгенди.

Ишни неден да баш салгъан таулу тиширыу бу кюнледе кесини кёзюулю юбилейин белгилегенди. Кече сагъат онекиден атлагъанлай, аны сюйген адамла, аланы уа учу-къыйыры джокъду, анга телефон бла сёлешиб, алгъышлаб тебрегендиле. Сёзсюз да, аны биринчи алгъышлагъан Эресей Федерацияны Джазыучуларыны союзуну члени Фархад Исламов (Фёдор Губарев) болгъанды.

- Кече ортасын бек ашыгъыб сакъладым. Ёмюрде заман алай акъырын бармагъанды ол кечеча, - дейди Фархад. – Мен Роза тенгими, таулу эгечими туугъан кюню бла алгъышлагъанладан эм биринчи болургъа излеген эдим. Муратыма да джетдим. Кече сагъат онекиден атламагъа къоюб, мен анга телефон бла сёлешдим. Джукълаб тургъанлай, уятдым эсе, кечмеклик бер, дедим. «Мен эшикден бусагъатда киргенме юйюме. Ауругъанны «Терк болушлукъну» машинасы бла республикан больницагъа элтиб келгенме», - деди меннге Роза.