Къарачай-Черкесияны муфтийи, Шимал Кавказны Муслиманларыны биригиулерини аралыгъыны председатели, Эресейни Президентинде Дин бирлешликле бла байламлы иш бардыргъан советини члени Бердиланы Алийни джашы Исмаил хаджиге бу кюнледе 65 джыл толады.

Къачан да, къайда да дин башчылыкъгъа уллу сыйлары болгъан адамланы салгъандыла. Сёз ючюн, Къарачайда революциягъа дери джыллада имамчылыкъ этгенле эл багъасы кишиле болгъандыла. Алгъы бурун адамны ийманына къарагъандыла, андан сора анга билими, болуму, хыйсабы бармыды, оноуу джарашамыды, адамла бла келише, сёлеше, тюшюндюре билемиди деб, аллай излемле салгъандыла. Айхай да, адамлыкъ шартларын - иннет тазалыгъын, джюрек джумушакълыгъын, джазыкъсынмакълыгъын - имамны ызындан намазгъа сюелген джамагъат, аны кюнде-кечеде кёрюб, билиб, сынаб тургъан элчилери кимден да иги биледиле. Аны ючюн болур, бизни имамларыбыздан кёбле сыйлары, сырлары болгъан адамладыла. Алагъа джамагъат ышанады, ийнанады, башхалагъа айталмагъан джарсыуун, тарыгъыуун да айтады, оноууна тынгылайды. Имамланы сёзлери бла ненча хоншу бир-бирлерине аууз къара тутханын къойгъанды, ненча юйдеги чачылмай къалгъанды, ненча джаш адам терсее тебреб тюзелгенди, ненча адам Аллах джолуна тюшгенди.

Шукур Алахха, бюгюн кюнде да Къарачай-Черкесияны муслиман джамагъатларыны алларында сюелген имамланы хазнасы къалмай аллайладыла. Имамчылыкъгъа тамам аллай адамланы сайлаб салыу муфтийни уллу борчларыны бириди. Айхай да, ол иш джергили джамагъат бла оноулашмай этилмейди.

Тикли, ташлы джолла бла атлай барыб, уллу, сыйдам джолгъа чыкъгъанча, хакъ джолгъа тюшгюнчю, кёб тюрлю айланчдан ётерге керек болады. Исмаил хаджи, аладан тыйыншлы ётюб, джамагъатны аллында, къралны кёзюнде да бирча сыйны алай бла табханды.

Биз башында сагъыннган шартла къан бла кириб, джан бла чыкъгъан затладыла. Туугъан, ёсген арбазындан башланады кимни да уллу джолу. Берди улу дуния джарыгъын сюргюнде  кёрген тёлюденди. 1954-чю джыл Къазахстанны Сайрам районуну Белые Воды деген элинде туугъанды. Атасы Алий бла анасы Салпагъарланы Таубийни къызы Зубайда джюрекде ийманлары болгъан, халал урунуб, халал ашны ашагъан адамла юйдегилерин да алай ёсдюргендиле. 1957-чи джыл Къазахстандан кёбчюлюк бла бирге къайтыб, Гитче Къарачайда орналгъандыла. Джерге, малгъа урунуб, юйдеги ёсдюргендиле. Исмаил, орта школну Первомай элде бошаб, Бухарада Мири Араб медресеге окъургъа киргенди, ызы бла Ташкентде ислам институтда окъугъанды, аны бла къалмай, Каирде (Египетде) «Аль-Азхар» университетде билимин андан да терен ёсдюрюб чыкъгъанды.

1989-чу джыл Ставрополь крайны Муслиманларыны къазиятында председатель къуллукъгъа буюрадыла. Динден, дуния джанындан да терен билими, оюму болгъан джашны, кёб да турмай, 1991-чи джыл Къарачай-Черкесияны эмда Ставрополь крайны Муслиманларыны дин управлениесини председатели этгендиле. 2003-чю джыл а Берди улуну Шимал Кавказны Муслиманларыны биригиулерини аралыгъыны Москвада болгъан уллу кенгешинде бир аууздан ол органнга председателликге сайлагъандыла. 2004-чю джылдан бери уа Исмаил хаджи Эресей Федерацияны Президентиндеги Дин бирлешликле бла байламлы иш бардыргъан советни члениди.

Бюгюннгю къыйын заманда, дин башчылагъа уллу билим, оюмлулукъ, тамам сабырлыкъ, эркишилик да керек болады. Аллай шартларын Исмаил хаджи кёб кере кёб джерде танытханды. Политикле, кърал оноучула бла биргелей къаугъаланы, дауур-сюйюрню, джер дауну, гео-политика тартышыуну тохтатыр ючюн ортагъа кирирге керек болуб къалыучанды. Аллай кёзюуледе дин башчыланы кёбчюлюкде джюрюген сыйлары амалсыз джарайды. Ала, ол къыйын джумушха къатыша, кеслерин тыйыншлысыча да джюрютедиле. Чечен къазауатда, Ингушетия бла Тегейни араларында джер ючюн болгъан къаугъада, башха джерледе да Исмаил хаджини акъылы, билими, сабырлыгъы, оюмлу сёлеше билгени, таб оноу этгени халкъгъа джараб тургъанды. «Дин политикагъа нек къатышады?» - дегенлеге аны хар этген ашхы иши джууаб бериб барады.

- Джашау кесича бир джолду, дин да кесича бир энчи джолду, бир-бирине тийишмей барадыла деб, алай ангылайды кёб адам. Адамланы бир-бирлери бла келишиулери, тюз адам бла къралны (властны) аралары, джамагъат бла адамны аралары, къралланы бир-бирлери бла келишиулери - бу затла да динни ичиндедиле. Адамны джашаугъа, ёлюмге къалай къараргъа кереклиси, аны ич дуниясы – ол да динни ичиндеди, аны ёзегиди. Тюз джаша, кишиге зорлукъ этме, баджаргъан ишинги Аллахны разылыгъы ючюн баджар, башха дини болгъанла бла ариу халда джаша, джарашыулу бол - ма былайды ислам динни философиясы. Ансы дин политикагъа къатышмайды бир къауумла ангылагъан халда, - дейди Исмаил хаджи.

Ол аны иннетиди, джашау джоругъуду. Джамагъатны аллында ауаз берген сагъатда, тюз адамла бла, кърал тамадала бла тюбешиуледе да аны айтады. Аны ючюндю джамагъатдан, кърал джанындан да бирча сый табханы. Кърал, джамагъат саугъалары да анга шагъатлыкъ этедиле. 2004-чю джыл Шохлукъну ордени, 2016-чы джыл Хурметни ордени, РФ-ны Президентини Бюсюреу къагъыты, Кадыров Ахматны ордени эмда башха саугъалары барды. Алай а анга эм уллу саугъа Аллахны разылыгъыды. Этген ишин да Аны разылыгъын табар ючюн этеди.

Ислам динде адамны туугъан кюнюн белгилеуге магъана берирге керек тюлдю, деб бизни бла тюбешиуде кесини юсюнден хапар айтыргъа да излемегенди. Болса да, джамагъатны кёз туурасында тургъан, бюгюнлюкде къралыбызда онглу дин башчыланы бири Бердиланы Алийни джашы Исмаил хаджиге талай джылы сёз айтмай къоялмайбыз.

Тюз джолда, хакъ джолда барыргъа мындан ары да Аллах къууат берсин.

    ЁЗДЕНЛАНЫ Якъуб.