Быйыл къыркъаууз (сентябрь) айны 9-да Къарачай-Черкес Республиканы ара шахарыны «Джашил айрымкан» деген маданият бла солуу паркыны амфитеатрында бир унутулмазлыкъ иш болду.«Приговорённые к забвению» деген документли фильмге къараргъа джыйылгъан миллетни учу-къыйыры джокъ эди. Ол башланырдан алгъа Шимал Кавказны Муслиманларыны бирикдирген аралыгъыны тамадасы, Къарачай-Черкес Республиканы муфтийи, сахнагъа чыгъыб, сюргюнню заманында Орта Азия бла Къазахстанда ёлгенлерибизге дууа этдирди.
Фильм халкъыбызны тарихинде эм бушуулу кёзюулени бирине – кёчгюнчюлюкге - аталгъаны себебли, алгъаракъдан огъуна аны салына тургъанын эшитиб, миллет бек ашыгъыб сакълагъанды. Сакълагъан эсе да, джыйылгъан джамагъат, аны джаратыб халкъыбызгъа джетген зарауатлыкъны кёргюзген бла бирге фильмде къарачай халкъгъа кёб ашхы, иги сёз айтылгъанына да къууаннганды. Игитда дейсе, джуртубуз асыры ариудан, анга кёзлери къараб, аны джерине ие болур ючюн, 70 минг саны болгъан халкъны кёзкёрмезге ашыргъандыла.
Фильмде бир зат да унутулуб къалмагъанды: аны салгъанла, 1943-чю джылдан башлаб, 1957-чи джылгъа дери халкъны джашау джолун кертисича суратлагъандыла. Анга къарагъан адам, башха тарих документледен хапары болмаса да, 14 джылны ичинде къарачай миллет кёрген, сынагъан затланы толусу бла сезерикди, ол тёзгеннге, ол чыдагъаннга уллу багъа берликди.
Алайды да, миллетибизни ёмюрлюк джашагъан тарих джуртундан, Минги Тауну этегинден, элтиб, Орта Азия бла Къазахстанны къум тюзлерине къуйгъандыла. Ол ким болгъанын, чыкъгъан джерин унутурча, ана тилинде сёлешмезча, бир-бири бла байламлы болмазча 500-ден аслам элге чачылгъанды. 70 мингнге джууукъ адамы болгъан халкъ 43 мингинден, аланы 22 минги сабийле болгъандыла, айырылгъанды. Ала ачдан, сууукъдан, хауа джарашмагъандан ёлгендиле. Ол кёзюуде уа къарачай уланла, адам ийнанмазча джигитликле этиб, Ата джуртларын джаудан къоруулагъандыла. 15 минг къарачайлы, къолундан сауутун тюшюрмей, кече-кюн демей, фашистле бла сермешгенди. 23 адам уллу джигитликлери ючюн «Совет Союзну Джигити» деген атха теджелгенди.
Бу фильмни салыр ючюн, аны авторлары сегиз ай чакълы бир кюрешгендиле – 60 сагъат алыннган фильмни, эки сагъатха джыйыб, адамла арымай къарарча этгендиле. Анда кёчгюнчюлюк къыйынлыкъны кёзлери бла кёрген адамла, санларынгы титиретирча, хапар айтадыла, ачлыкъ миллетни, хансны чалкъы бла чалгъанча, чалгъанын кёзлери бла кёргенлерин эслерине тюшюредиле. Бешишер-алтышар джашлары (аллай юйдегиле кёб болгъандыла) уруш этген атала бла аналаны, тууар вагонлагъа джюклеб, «бандит» атны да атаб, къум тюзлеге атхандыла.
Фильмде халкъыбызны адамлары Орта Азия бла Къазахстанда урунуб башларын кечиндиргенлери бла къалмай, битим ёсдюрюуде алчылыкъны къолдан ычхындырмагъанларыны хакъындан да айтылады. Алайды да, ючеуленнге «Социалист Урунууну Джигити» деген ат аталгъанды, онла бла адамла Ленинни ордени бла саугъаланнгандыла, джюзле бла адамла медаллагъа, башха кърал саугъалагъа ие болгъандыла.
Къарачай миллетни келечилери къызыл аскерчилени ёлтюрмегенлери, чууут сабийлеге хыянат салмагъанлары, айтыргъа, аны Ата джуртну аллында терслиги болмагъаны архив документлени тамалында бегитиледиле. Анга да сейирсинирге керек тюлдю, нек десегиз, фильмни автору белгили юрист, Москвада табигъатны сакълауну юсю бла районла арасы прокурор Дураланы Рашидни джашы Маратды. Марат, миллетине бу фильмни саугъа этер ючюн, кесине къауум къураб, Эресейде белгили журналист, тенги Антон Степаненко бла кёб джерде айланнганды. Айтыргъа, фильмни Къарачай-Черкесияда, Къазахстанда, Къыргъызияда, Белоруссияда, Израилде алгъандыла. Израилде чууутлуланы Уллу Ата джурт къазауатны кёзюуюнде джанларын къалдыргъанлагъа аталгъан уллу эсгериу музей барды. Анда юч чууут эгечни къутхаргъан Тебердиден Холамлыланы тукъумлары да джазылгъанды. Белоруссияда Къасайланы Османны атын джюрютген эл да кёргюзюледи, ол этген джигитликни юсюнден да айтылады. Анда бюгюнлюкде ёсюб келген тёлюлени аскер-патриот иннетде юретиуде Къасай улуну юлгюге тутханлары бизни халкъыбызгъа уллу сыйды.
«Приговорённые к забвению» деген фильмде сёз сынгар къарачай халкъны юсюнден бармайды. Анда малкъарлыланы, ингушлуланы, чеченлилени хакъындан да айтылады. Бу ауур, къыйын джолну аллын къарачайлыла бла башлаб, Сталинни «башкесерлери» кёб кавказ миллетни эски джуртларындан тас этгендиле, аланы барысы да къум тюзлеге, суу къумгъа сингнгенча, сингерге керек болгъандыла. Сталин эмда аны эгетлери алай сагъыш этгенликге, Аллах башха тюрлю оноу этгенди.
1956-чы джыл бир-бири ызындан эки делегация Москвагъа барады. Экинчиси, КПСС-ни Ара Комитетини Биринчи секретары Никита Сергеевич Хрущёв бла тюбешиб, тарих джуртубузгъа къайтыргъа эркинлик алады. Эки делегацияны келечилери да къарачайлыла болгъандыла…
Фильмде къазауатны, сюргюнню къыйынлыкъларын кёзлери бла кёргенле, тарихчиле, экспертле, алимле, бюгюнлюкде тышында джашагъан къарачайлыла, тыш къралланы музейлерини къуллукъчулары дагъыда башхала хапар айтадыла. Аланы бири дуниягъа белгили джазыучу Олджас Сулейменовду. Дураланы Марат аны кеси бла ушакъ этеди.
- Гюнахлары, терсликлери болмагъан миллетлеге мени Къазахстаным тузакъ, тюрме болгъанына джарсыйды мени джюрегим, - дейди Олджас. - Мен ол затха ёмюрде да разы боллукъ тюлме.
Фильм бошалгъандан сора, Къарачай-Черкес Республиканы Халкъ Джыйылыууну (Парламентини) Председатели Александр Иванов Къарачай-Черкес Республиканы Башчысы Темрезланы Рашидни Указына кёре Антон Степаненкогъа «КъЧР-ни махтаулу журналисти» деген атны, Дураланы Маратха да КъЧР-ни Башчысыны Хурмет грамотасын берди. Дагъыда бир бёлек адамгъа Къарачай-Черкес Республиканы Башчысы Темрезланы Рашидни Бюсюреу къагъыты берилди.
Аллында айтханыбызча, бу фильмге къараргъа кёб адам келген эди. Аланы ичлеринде Къарачай-Черкес Республиканы Халкъ Джыйылыууну спикери Александр Иванов, РФ-ны Федерация Советини членлери, Эресейни Кърал Думасыны депутатлары, Къарачай-Черкес Республиканы Правительствосуну Председатели Аслан Озов, КъЧР-ни Башчысы бла Правительствосуну Администрациясыны тамадасы Мурат Озов, Къарачай-Черкес Республиканы Правительствосуну членлери, джамагъат эмда дин бирлешликлени келечилери.
- Быллай ашхы ишни этерге акъылына келгенине мен бек къууаннган, сейирсиннген да этеме Дураланы Маратха. Атасы Рашид, сау болса, билмейме, къаллай бир къууанныкъ болур эди, - деди «Къарачай - алан халкъ» джамагъат бирлешликни башчысы Хабланы Руслан.
Фильмни юсюнден кёллерине келгенни айтыб, дагъыда талай адам сёлешди. Ала барысы да къарачай халкъ сынагъан къыйынлыкъны энди дунияда бир миллет да сынамасын, къарачай халкъ да мындан ары тынчлыкъда, рахатлыкъда джашасын, бу ашхы ишни этген джашлагъа да, Аллах саулукъ-эсенлик берсин, деген оюмну айтдыла.
- Сизни аллыгъызгъа чыгъыб сёлеширден алгъа, не айтырыкъма деб, кёб сагъыш этгенме, - деди Дураланы Марат. – Халкъыма джетген зарауатлыкъны юсюнден документли фильм салыргъа эртдеден да муратым бар эди. Бюгюн тенгим, журналист Антон Степаненкону эмда фильмге къошулгъан адамланы болушлукълары бла мен ол муратыма джетгенме, дерге боллукъма. Аланы барысына да уллу джюрек разылыгъымы билдиреме. Бютюн да уллу разылыгъымы Къарачай-Черкес Республиканы Башчысы Темрезланы Рашидге билдирирге излейме. Ол, салыб тебреген кюнюбюзден башлаб, не джаны бла да джакълыкъ этгенлей тургъанды. Энтда халкъыма джараулу кёб иш этер муратым барды.
Амфитеатрдан чыгъыб баргъан къартла, тиширыула, кёзлеринден джыламукъларын сюрте, Дураланы Маратны эмда Антон Степаненкону къучакълаб, джюрек разылыкъларын билдирдиле.
Сёзсюз да, Дураланы Марат болмаса, «Приговорённые к завбению» деген фильм дуниягъа джаратыллыкъ тюл эди. Аны ким болгъанындан окъуучуларыбызгъа къысха хапар айтайыкъ.
Марат 1977-чи джыл Къойдан элде туугъанды. Аны атасы Рашид Къарачай шахар сюдню председатели болуб ишлегенди.
Рашидни атасы Азрет-Алий урунууда джетишимлери ючюн Ленинни ордени бла саугъаланнганды, ол «Къызыл Партизанла» атлы колхозда бригадир болуб тургъанды.
Дураланы Марат 1999-чу джыл Москвада кърал юрист академияны тауусханды. Урунуу джолун Москвада Таган район арасы прокурорну болушлукъчусу болуб башлагъанды.
Билимли, акъыллы, болумлу таулу джаш ишин тынгылы баджаргъаны бла кёзге илинеди. 2000-чи-2003-чю джыллада ол Москвада Таган район арасы прокуратурада тамада следователь болуб ишлегенди. 2003-чю джыл аны Москваны Зюзин район арасы прокуроруну орунбасары этиб саладыла. 2005-чи джыл ол Москвада Къыбыла-Кюнбатыш административ округну прокуроруну орунбасары къуллукъгъа теджеледи. 2006-чы джыл Дура улу Москвада Къыбыла-Кюнбатыш административ округну прокуроруну биринчи орунбасары болуб ишлеб тебрейди.
2013-чю джылдан бери юстицияны кенгешчиси Дураланы Марат Москвада табигъатны сакълауну юсю бла районла арасы прокурор болуб ишлейди.
2014-чю джыл Маратха юстицияны тамада кенгешчиси чын бериледи. Ол талай саугъаны, сыйлы атны да джюрютеди.
Айтыргъа, 2012-чи джыл «Законнга кертилиги ючюн» деген III-чю дараджалы знак бла саугъаланнганды. 2014-чю джыл анга «Айыбсыз къуллугъу ючюн» деген знак берилгенди.
2014-чю джыл анга «Къарачай-Черкес Республиканы маухтаулу юристи» деген ат аталгъанды. 2016-чы джыл «Табигъатны сакълауну айырмасы» деген санагъат знак бла саугъаланнганды. 2017-чи джыл анга «РФ-ны прокуратурасыны сыйлы къуллукъчусу» деген знак берилгенди.
Аны бла бирге Москваны мэри С. Собянинни, РФ-ны санагъат министерстволарыны, «Российский Красный Крест» джамагъат организацияны, Къарачай-Черкес Республиканы Халкъ Джыйылыууну грамоталары бла талай кере саугъаланнганды.
Бу затла аны ишине толу берилгенине, тутхан джумушун чийсил къоймагъанына шагъатлыкъ этедиле. Марат миллетибизге халал къуллукъ этген уланларыбызны бири болгъанын алгъаракъда огъуна танытханды.
Ол «Рождённый в Карачае» деген фильмни авторларыны бириди, экинчиси Кипкеланы Борисди. Бу фильмде сёз къарачай тукъумлу атланы юслеринден барады.
Марат хунерлик иш бла да кюрешеди. Ол орусча, къарачайча да назмула джазады. 2018-чи джыл аны талай назмусу Москвада чыкъгъан «Дебют» деген джыйым китабда да басмаланнганды. Аны фахмулу назмучу болгъанын Владимир Маяковскийни медалы бла саугъаланнганы да бегитеди.
Назмуларында джашаугъа философия кёзден къарагъаны, терен сагъыш эте билгени, миллетине, джуртуна сюймеклиги, иннетини тазалыгъы, ата-ана къачны эсгергени, Уллу Аллахха бойсуннганы эсленедиле. Маратны назмуларына, макъам салыныб, джырла этилгендиле.
Халкъына ариу, асыл къуллукъ эте билген фахмулу, билимли, адамлыгъы болгъан уланнга джюрегибизни теренинден уллу разылыгъыбызны билдире, Аллах этген ашхы муратларынгы берсин, дунияда джашар кюнлеринг сансыз-санаусуз кёб болсунла, дейбиз.
Дураланы Маратны талай назмусун да газет окъуучулагъа теджейбиз.
МАМЧУЛАНЫ Дина.
Дураланы Марат
Къарачай
Тау башланы, кёксюл кёллени иесисе,
Джокъду меннге сенден ариу джер дунияда,
Келсем узакъдан тансыкълыкъ кючлеб ангымы,
Кюч-къарыу да табама сени огъурлу уянгда.
Тау башланы, кёксюл кёллени иесисе,
Джокъду меннге сенден ариу джер дунияда,
Келсем узакъдан тансыкълыкъ кючлеб ангымы,
Кюч-къарыу да табама сени огъурлу уянгда.
Кавказны мийик тёппесинде орналгъанса,
Минги тау ёхтем сюеледи сени къатынгда,
Къобан суу да туура былайдан башланады,
Ёз адамлыкъ танылады алан къанынгда.
Минги тау ёхтем сюеледи сени къатынгда,
Къобан суу да туура былайдан башланады,
Ёз адамлыкъ танылады алан къанынгда.
Белгили джашланы да, онглу къызланы да
Тыйыншлы ёсдюргенсе сен алыб къойнунга,
Бешикде замандача, таб, болсакъ да уллу
Тагъылабыз, инджилеча, ёхтем бойнунга.
Тыйыншлы ёсдюргенсе сен алыб къойнунга,
Бешикде замандача, таб, болсакъ да уллу
Тагъылабыз, инджилеча, ёхтем бойнунга.
Эт бийлик, Къарачай, джюрегиме таймаздан,
Сенсе, ийнан, джарыкъ кюнюм, айым, джулдузум,
Чексиз сюймеклик бла биргелей согъулуб,
Сеннге байланнганды джерни юсюнде умутум.
Сенсе, ийнан, джарыкъ кюнюм, айым, джулдузум,
Чексиз сюймеклик бла биргелей согъулуб,
Сеннге байланнганды джерни юсюнде умутум.
Туугъан Джуртум
Туугъан Джуртум, кёрюндюнг да кёзюме,
Мыдахландым, сеннге тансыкъ болуб мен,
Кюрешсем да булджутургъа кесими,
Сен кетерге унамайса эсимден.
Меннге насыб, къууанч берген дунияда
Сюйген анам тау джуртумда джашайды,
Игилигин, ашхылыгъын джукъдура,
Башха болмай, ол мёлекге ушайды.
Сюйген анам тау джуртумда джашайды,
Игилигин, ашхылыгъын джукъдура,
Башха болмай, ол мёлекге ушайды.
Элими къабырларындады атам,
Ёмюрлюкге айырылгъанды бизден,
Тюшлеримде аздан аз кёрюнеди-
Бир кюн бир а аууб кетерми тикден?!
Ёмюрлюкге айырылгъанды бизден,
Тюшлеримде аздан аз кёрюнеди-
Бир кюн бир а аууб кетерми тикден?!
Сыйын атхан адам тюлдю дунияда,
Сыйы бла джашагъанды баш насыб,
Эркишича, ие бол сен сёзюнге,
Деучен эди атам меннге, джан басыб.
Сыйы бла джашагъанды баш насыб,
Эркишича, ие бол сен сёзюнге,
Деучен эди атам меннге, джан басыб.
Иги ата уланына юлгюдю,
Мен атам бла ёхтемлениб джашадым,
Ол мадарны сен да бер сабийлеге,
Дегенин а айырыб бек ушатдым.
Мен атам бла ёхтемлениб джашадым,
Ол мадарны сен да бер сабийлеге,
Дегенин а айырыб бек ушатдым.
Ата-бабам къабырда джатадыла,
Шам джуртуму топурагъын къучакълаб,
Анда тангла бир ариу атадыла,
Кюн таякъла киришлени ийнакълаб.
Шам джуртуму топурагъын къучакълаб,
Анда тангла бир ариу атадыла,
Кюн таякъла киришлени ийнакълаб.
Мийиклеге, джитилеге ууланыб,
Джугъутурла къаягъа ёрлейдиле,
Тау маралла, кеслерича сёлешиб,
Джуртха тынчлыкъ, рахатлыкъ тилейдиле.
Джугъутурла къаягъа ёрлейдиле,
Тау маралла, кеслерича сёлешиб,
Джуртха тынчлыкъ, рахатлыкъ тилейдиле.
Къарайдыла кёкде джулдуз тизиуге
Мийик таула, шоркъа суула, тиллешиб,
Ауругъанны саулугъун багъадыла
Наратла бла къара суула, бирлешиб.
Мийик таула, шоркъа суула, тиллешиб,
Ауругъанны саулугъун багъадыла
Наратла бла къара суула, бирлешиб.
Ёхтем таула тынгылаб турсала да,
Сакъланнганды бек кёб зат эслеринде.
«Азатлыкъны тас этмезге кюрешиб
Джашагъыз», - деб джазылгъанды Кёкледе.
Сакъланнганды бек кёб зат эслеринде.
«Азатлыкъны тас этмезге кюрешиб
Джашагъыз», - деб джазылгъанды Кёкледе.
Сеннге джандет тилейме
Ахыр джолгъа чыкъгъан эдинг, атам, сен
Кёзлерингде мыдахлыкъны джашырыб,
Аджалынгмы сюрген эди ызынгдан,
Нек бараенг ол кюн алай ашыгъыб.
Кетеринги сезгенмеди джюрегинг,
Не зат тюшдю ахыр кере эсинге,
Сен ёлгенлей сабийлигим бошалыб,
Мыдахлыкъны тюшдюм мен джесирине.
Не зат тюшдю ахыр кере эсинге,
Сен ёлгенлей сабийлигим бошалыб,
Мыдахлыкъны тюшдюм мен джесирине.
Болмагъанча чыртда учу-къыйыры,
Ашырыргъа бир кёб адам келгенед,
Ёмюрлюкге ёнгелегенча менден,
Сабийлигим да ызынгдан кетгенед.
Ашырыргъа бир кёб адам келгенед,
Ёмюрлюкге ёнгелегенча менден,
Сабийлигим да ызынгдан кетгенед.
Халкъ да бирден берген эди разылыкъ,
Кёб игилик этгенсе деб миллетге.
Иги атынг къалды джерни юсюнде,
Сыйынга сен тюшюрмединг кёлекке.
Кёб игилик этгенсе деб миллетге.
Иги атынг къалды джерни юсюнде,
Сыйынга сен тюшюрмединг кёлекке.
Ашхы ишли къысха джашау тауусулду –
Алай болур эди сени джазыуунг,
Анам бла эгечим джыласала,
Кёкге-джерге сыйынмайды джарсыуум.
Алай болур эди сени джазыуунг,
Анам бла эгечим джыласала,
Кёкге-джерге сыйынмайды джарсыуум.
Мен алагъа дагъан-билек болургъа
Кюреширме,атам, джукъла сен рахат,
Къыйын кюнде болушлукъгъа джетиучю
Ол дунияда Аллахдан табхын рахмат.
Кюреширме,атам, джукъла сен рахат,
Къыйын кюнде болушлукъгъа джетиучю
Ол дунияда Аллахдан табхын рахмат.
Сен саулукъдан джашау меннге тынч эди,
Сен кетгенлей кёрдюм аны бурушун —
Сенсиз къалыб, джолгъа чыкъгъан кюнюмде,
Мен эшитдим аны хыны тауушун.
Сен кетгенлей кёрдюм аны бурушун —
Сенсиз къалыб, джолгъа чыкъгъан кюнюмде,
Мен эшитдим аны хыны тауушун.
Таяныргъа табалмадым да сени,
Ышаныргъа керек бодум кесиме,
Таукел, джигит джетеди муратына,
Деген сёзюнг тюшдю мени эсиме.
Ышаныргъа керек бодум кесиме,
Таукел, джигит джетеди муратына,
Деген сёзюнг тюшдю мени эсиме.
Барама мен сен кёргюзген джол бла,
Кёз аллымда сыфатынгы кёреме.
Атам-джаным, сеннге атаб, халкъыма
Джюрегими джылыуундан береме.
Кёз аллымда сыфатынгы кёреме.
Атам-джаным, сеннге атаб, халкъыма
Джюрегими джылыуундан береме.
Адамлагъа джара, деб юретгенсе,
Айырмайма не орусну, орманны.
Уллу Аллахдан сеннге джандет тилейме —
Джюрегимде джюрютеме Къур’анны.
Айырмайма не орусну, орманны.
Уллу Аллахдан сеннге джандет тилейме —
Джюрегимде джюрютеме Къур’анны.
ВОСПОМИНАНИЯ ОБ ОТЦЕ
Уютный город Карачаевск...
Он расположен среди гор.
Под солнцем ярким он сияет
И мне всегда ласкает взор.
Уютный город Карачаевск...
Он расположен среди гор.
Под солнцем ярким он сияет
И мне всегда ласкает взор.
Я в детстве часто, приезжая
С отцом на службу днём туда,
По парку с ним в обед гуляя,
Мечтал остаться навсегда.
С отцом на службу днём туда,
По парку с ним в обед гуляя,
Мечтал остаться навсегда.
Но жизнь устроила иначе.
Отца не стало, я в Москве,
Бывает, вспомню — чуть не плачу
О той несбывшейся мечте.
Бывает, вспомню — чуть не плачу
О той несбывшейся мечте.
Но, как и прежде, проезжая
Через красивый и уютный град,
Я будто снова попадаю
С отцом в тот самый дивный парк.
Через красивый и уютный град,
Я будто снова попадаю
С отцом в тот самый дивный парк.
Он, как и прежде, бодр и весел,
Идет в кафе меня кормить,
Мне говорит, как мир чудесен
И как уметь в нём надо жить.
Идет в кафе меня кормить,
Мне говорит, как мир чудесен
И как уметь в нём надо жить.
Уметь дружить и быть мужчиной,
Своею честью дорожить,
И людям не желать плохого,
И Веру в сердце сохранить.
Своею честью дорожить,
И людям не желать плохого,
И Веру в сердце сохранить.
И вот сейчас, решения принимая,
Кивка отца я мысленно ищу
И часто про себя я повторяю:
Ты спи спокойно, я не подведу!
Кивка отца я мысленно ищу
И часто про себя я повторяю:
Ты спи спокойно, я не подведу!
ОСИРОТЕЛИ ГОРЫ КАРАЧАЯ
Осиротели горы Карачая,
В ужасе застыли ледники,
И деревья встали, не качаясь,
Все они, как прежде, велики.
По чьему-то страшному велению,
Обвинив в предательстве народ,
Погрузив в товарные вагоны,
Наш народ лишили всех свобод.
Обвинив в предательстве народ,
Погрузив в товарные вагоны,
Наш народ лишили всех свобод.
Для кого оставили жилища
И кому достанется наш скот?
Всё покинуто, как пепелище,
Всех людей увозят на восток.
И кому достанется наш скот?
Всё покинуто, как пепелище,
Всех людей увозят на восток.
Слёзы лили маленькие дети,
Не наевшись, не попив воды,
Рядом с ними женщины рыдали,
Похоронки пряча у груди.
Не наевшись, не попив воды,
Рядом с ними женщины рыдали,
Похоронки пряча у груди.
От несправедливости и горя
Седой старик в вагоне умирал.
О геройской смерти сына третьего
Из газеты лишь вчера узнал.
Седой старик в вагоне умирал.
О геройской смерти сына третьего
Из газеты лишь вчера узнал.
В это время горцы Карачая
Воевали яростно с врагом,
А детей их голод, обнимая,
Заставлял уснуть навечным сном.
Воевали яростно с врагом,
А детей их голод, обнимая,
Заставлял уснуть навечным сном.
Горы, горы, вы кому достались?
И кому достались табуны?
Навсегда ли с вами мы расстались?
Как прожить нам без родной земли?
И кому достались табуны?
Навсегда ли с вами мы расстались?
Как прожить нам без родной земли?
Кто теперь присмотрит за могилами,
И кому косить траву с лугов?
Зазвучат ли песни над горами
Гордых и отважных стариков?
И кому косить траву с лугов?
Зазвучат ли песни над горами
Гордых и отважных стариков?
Не смогли мы сохранить отчизну.
Наши предки, вы простите нас!
Высылают всех нас на чужбину.
Сможем ли увидеть вновь Кавказ?
Наши предки, вы простите нас!
Высылают всех нас на чужбину.
Сможем ли увидеть вновь Кавказ?
Осиротели горы Карачая,
Тихо по ущельям, на лугах,
И летит лишь эхо над горами –
Мольбы горцев: «Береги, Аллах!»
Тихо по ущельям, на лугах,
И летит лишь эхо над горами –
Мольбы горцев: «Береги, Аллах!»
ДОБРЫЕ ДЕЛА
Все умирают, нет пути другого.
Мы все когда-то в мир иной уйдём
И из того, что мы нажить успели,
С собою ничего не заберём.
Лишь только добрые дела, поступки
С собой мы сможем унести,
Чтоб пред Творцом нашим, Всевышним
Смогли ответ достойно мы нести.
С собой мы сможем унести,
Чтоб пред Творцом нашим, Всевышним
Смогли ответ достойно мы нести.
Так торопитесь же! В благих деяниях
Полезны будьте людям, как родник.
Ведь нет возврата снова к этой жизни,
И свет погаснуть может каждый миг.
Полезны будьте людям, как родник.
Ведь нет возврата снова к этой жизни,
И свет погаснуть может каждый миг.
{jcomments}
