КЪАРГЪА КЁЗ (ВОРОНИй ГЛАЗ ОБЫКНОВЕННЫЙ)

Кёбджыллыкъ, мийиклиги 20-30 сантиметр болгъан бек уулу хансды.
Баш тамыры узун ингичге болуб, джайма ёседи. Кеси да быргъылы чапыракъла бла джабылыбды, ууакъ тюб тамырлыды. Баш тамырдан саптагъайы тюз ёрге ёседи, саптагъайны башында бир бууундан 4 чапыракъ ёседи, 5-8 чапыракъ да боладыла. Бутакъсыз саптагъайны гоккаларыны къыйырлары джитидиле. Хар хансда биришер боладыла, саптагъайны учунда чапыракъланы орталырындан иги ёрге ёседиле. Гокканы тюбю бла эки къат гокка чапыракълары болады. Тышындагъыла кенг, джашил, ичиндегиле сары чапыракъла.

Тыш чапыракъла тюшедиле, ич чапыракъла урлукъну тёгерегинде къаралыб къаладыла. Джемиши 4-5 уялы, кёб урлукълу, тобча, тёгерекди. Май-июнь айлада чагъады. Июль-август айлада урлугъу бишеди.
Къаргъа кёз салкъын джерледе, чегет бауурлада, чегет талалада, ёзен суу джагъалада, къалын ёсген кёкен аралада, тик къабыргъалада тюбейди. Дарманнга тамырын да, чапыракъларын да, джемишин да ханс чакъгъан кёзюуде джыядыла. Джемишин  джюрек ауруулагъа, чапырагъын  джебек ауруулагъа, бютеу да хансны  ёпке, ашхын, ичеги ауруулагъа джаратадыла.
Къайтарыб эсигизге салама: бу ханс бек уулуду. Бу мардада бек сакълыкъ бла джарашдырыб ичигиз. Сёз ючюн, бютеу да хансындан джашиллей кесиб алыб, баш тамырын да къазыб алыб, джуууб, алай тургъанлай барысын ууакълаб, туураб да, андан 50 граммны алыб, 500 миллилитр 40 градуслу таза аракъыгъа (спиртге) атыб, юч кюнню тутуб, ариу суу кисей бла сюзюб, сюзюлмени бир шишагъа къуюб, башын бегитиб, таша джерде, киритли гёзенде сакълагъыз. Бу сюзюлмеден ёпкеси ауругъан адам, 2 гитче шай къашыкъ бла бирни 150 миллилитр джылы къайнагъан суугъа къуюб, андан биришер уллу шай къашыкъ бла 1-2 сагъатдан ичиб, бир кюннге бошасын. Къусдургъаны болса, хар 3-4 сагъатдан ичсин.