КЕНДИР (КОНОПЛЯ ПОСЕВНАЯ)

Кендир Орта Азиядан джайылгъанды. Бирджыллыкъ, мийиклиги 180 сантиметр болгъан ёсюмдю. Тамыры урчукъчады, саптагъайы тюз ёрге кёлтюрюледи, тёрт бюрчюклюдю, юсю да ыргъакъгъа ушаш тюкчюкле бла джабылыб, кёб бутакълыды. Чапыракълары кёзюулю, тюбюнден башына дери къалын бёлме-бёлме ёседиле, ала хар бир бёлмеде 3-7 боладыла. Къыйырлары, тишлеча, къысха бутакъны неда сабны юсюнде битедиле. Урлукъ этиучю эркек гоккалары джоппу джыйылыб, сибирткиликге ушашдыла, кеслери да гюл саптагъайны къыйырларында битедиле, акъсылдым-джашил бетлидиле. Урлукъ этиучю тиши гоккалары, къылкъыча, джоппу джыйылыбдыла, чапыракъланы къыйырларында битедиле. Кендирни эркек, тиши урлукъ этиучю гоккалары башха-башха битедиле. Урлугъу, гаккыча, зугулуракъды.

Июнь-июль айлада чагъады, урлугъу август айны аягъында бишеди. Кендир сылхыр этиучюдю, адамны башын тёгерек айландырады, аны ючюн Индияда тютюн орнуна лапияннга ушаш “гашиш” этиб ичедиле, кёб бармайын, саулукъларындан да бошайдыла аны ичгенле.
Урлугъунда 31-37 процент кендир джауу болады. Ол ашалады. Татлы татыулуду, кеси да бек сыйлыды, багъалыды. Андан къурулушлада тюрлю-тюрлю бояула, саптагъайындан а кендир машокла этиледи, малгъа татымлы ашды. Кендир джол джанлада, багушлада, сыртлада, аулакълада, сабанлыкълада, суу басыучу джерледе ёседи. Урлугъу, гоккалары, хансы дарманнга хайырландырыладыла. Урлугъу сууалчан чыгъарыргъа, ични джюрютюрге, баууру ауругъаннга, хайызы къыйын келгеннге, сийдик къууугъуну сууугъу болгъаннга, къыйын хыппырыкъ атханнга бериледи. Хансын орус ауруугъа шайча этиб теджейдиле. Гюл джоппусу адамны кёлюн басар ючюн, кёлюн рахат этер ючюн, тынчлыкълы джукълатыр ючюн, къарышханны, бир саны тартыннганны бошлатыр ючюн, ачыб инджилгенни тохтатыр ючюн бериледи.