Сторожевой стансени туурасында саулай Эресейге белгили Зеленчук бабуш фабрика орналгъанды. Аны юсюнден кёбчюлюк информацияда хазна джукъ басмаланмагъанды. Алайды да биз бюгюн ол предприятиени ёсюм джолуну, магъанасыны, анда уруннган адамланы ишлери бла шагъырей этерге излейбиз. Аны директору Дичкин Владимир Иванович бла ушагъыбызны газет окъуучулагъа теджейбиз.

 Байрамукъланы Халимат атлы Къарачай-Черкес кърал миллет библиотекада, къарачай халкъны кёчгюнчюлюгюне аталыб, кёб тюрлю джыйылыу бардырылады.

- Халкъыбызны ёмюрлюк джашагъан джуртундан Орта Азия бла Къазахстанны къум тюзлерине элтиб атханлы быйыл абыстол (ноябрь) айны 2-де 75 джыл толады. КъЧР-ни кърал миллет библиотекасында озгъан ёмюрню къыркъынчы джылларында болгъан бу къыйынлыкъ бла байламлы арт кёзюуде кёб иш этилгенди. Аланы бириди «Халкъымы джарасы» деген тарих бла байламлы дерс. Аны Джёгетей Аягъы шахарны 1-чи номерли лицейини сохталары къурагъандыла, - деб хапар айтханды библиотеканы къуллукъчусу.

Дерс библиотеканы къуллукъчулары хазырлагъан «Память не знает забвения» деген фильмден башланнганды. Бу фильмде къарачай халкъгъа джетген къыйынлыкъны юсюнден айтылгъан бла бирге миллет, не къыйын болумда да бел къатдырыб, анга салыннган сынаудан сый бла ётгени айтылады.

- Фильмде кърал миллет библиотеканы, КъЧР-ни телевидениесини фондларында болгъан документле, архив материалла, документли эмда суратлау кинофильмледен кадрла, алимлени, политиклени ол бушуу кюнлени юслеринден айтханлары орун табхандыла, - деб къошханды ол.

Къарачайны бушуу кюнюне аталгъан джыйылыугъа келгенлеге библиотеканы къуллукъчулары «Горы помнят, но молчат» деген суратлау-китаб кёрмючню да теджегендиле.

Аны бла да къалмай, Черкесск шахарны 2-чи номерли школуну сохталары бла «Къара ноябрь 43» деген мероприятие да бардырылгъанды. Ол да халкъыбызны кёчгюнчюлюкге атланнганыны 75-джыллыгъы бла байламлы болгъанды. Библиотеканы къуллукъчулары сохталагъа къарачай халкъ кёчгюнчюлюкде кёрген ачлыкъны-джаланнгачлыкъны, ёлюм къыйынлыкъны хакъындан хапар айтхандыла.

Бу тюбешиуге келгенлени ичинде Орта Азия бла Къазахстанда джашагъанла, ол кёзюуде миллетге джетген учузлукъну, зорлукъну кёзлери бла кёргенле да болгъандыла. Ала билген, сынагъан затларындан ёсюб келген тёлюге хапар айтхандыла. Тамада тёлю сохталагъа тарихибизни билирге, кёчгюнчюлюкде ёлгенлени унутмай, эсге тюшюрюрге кереклисин эсгертгендиле.

 (БИЗНИ КОРР.).

 

   Къарачай Эресейни къурамына киргенли быйыл 190 джыл болады. Бу кюнледе хасаука урушну эсгере, кёбчюлюк информацияны мадарлары ол темагъа атаб, бериуле этедиле, статьяла, очеркле джазадыла, тарих дерсле бардырадыла.

Аууз-герги айны (октябрны) 26-чы, 27-чи кюнлеринде Къарачай-Черкес кърал университет «Карачай в составе России: исторический опыт, современное состояние и перспективы трансформационных и модернизационных процессов» деген Бютеуэресей илму конференция бардыргъанды. Анда доклад этгенлени араларында тыш къраллы адамла да бар эдиле.

Джазаланы Назим, танг кесини тёгерекге нюр берген джарыгъын кенгнге джайгъан, чокъуракъ суула джырлай, гюлле бадыраб чакъгъан джомакълы джерде, Сары-Тюзде, Манафны халкъны ашхы адетлерин сакълагъан, адебни-намысны джакълагъан, джигер урунууну сюйген юйдегисинде туугъанды. Атасы бла анасы аны джюрегине урунуугъа, тюзлюкню тутаргъа, халкъына, Джуртуна сюймеклик сингдириб ёсдюргендиле. 

Школгъа джюрюген сагъатында иги окъургъа тырмашыб, нёгерлерине болушуб тургъанды. Дерследен юйге келсе, бир такъыйкъа заманын бош ашырмай, атасы тутхан къойланы, ийнеклени, атланы тюблерин ариулаб, аш салыб, суу ичириб къарагъанды. Отлатырча мадар болгъан сагъатда, сыртха чыгъарыб, кютюб, атасына болушханды. Уллу класслагъа баргъан сагъатында, школну бошагъандан сора да, Къая-Тюбю биченликде, атасыны джерин чалыб, маллагъа къышха аш хазырлагъанды. Къар джаугъунчун, амал-такъал этиб, биченни юйге ташыб, джыл сайын да бачхасында гебенле салыргъа болушханды.

 
Совет Союзну джылларында КПСС-ни обкому эл мюлкге атаб кёб джыйылыу этиучен эди. Ма аллай джыйылыуланы биринде КПСС-ни крайкомуну эл мюлк бёлюмню тамадасы, тукъумун унутханма, сёлеше келиб, былай айтхан эди: «Къарачайлыла малчылыкъ санагъатны усталарыдыла. Къойлагъа, тууар маллагъа иги къарай биледиле. Джерчилик эмда башха санагъатлада уа джетишимли болалмайдыла: аладан уллу хапарлары джокъду. Ол себебден малчылыкъ санагъат бла кюрешсинле да, джетишимли болсунла…»