Байрамукъланы Хамзатны джашы МухтарМикоян-Шахарда педтехникумну бошаб, джетиджыллыкъ школда директор болуб ишлеб тургъанды. 1940-чы джыл Къызыл Аскерге чакъырылгъанды. 1941-чи джыл, Рига шахарда джаяу-аскер училищени бошаб, лейтенант чын алгъанды. Ата джурт къазауатны биринчи кюнлеринден башлаб, атыучу ротагъа командир болуб, Прибалтикада ачы сермешиулеге къошулгъанды. Андан сора 54-чю аскерни 122-чи бригадасыны къурамында Байрамукъ улуну ротасы, Ленинградны къоруулай, къаты урушлада къазауат этгенди. Мухтар кеси да Погоски деген станцияны къатында ауур джаралы болгъанды. Пермь шахарда госпиталда, кёб кюрешиб, джараларын бакъгъандыла.
1942-чи джылны къыркъар айында тамада лейтенант Байрамукъ улу 29-чу аскерни 119-чу бригадасыны къурамында, танка-десант ротагъа башчылыкъ этиб, Ржев шахар ючюн баргъан ачы сермешиуледе тириликни, батырлыкъны юлгюсюн кёргюзгенди, Къызыл Байракъны ордени бла да саугъаланнганды. Мухтар былайда да, джаралы болуб, госпиталгъа тюшгенди. Джаралары да сау болгъунчу, Камышин фронтда командирле хазырлагъан курслада танкистлени окъутханды.
1944-чю джыл Белоруссияда капитан Байрамукъ улу 43-чю аскерни тизгининде, энчи лыжалы батальоннга башчылыкъ этиб, Витебск шахарны, ол тёгерекде дагъыда талай элни азатларгъа къошулгъанды. 1944-чю джылны кюзюнде, ючюнчю кере ауур джаралы болуб, госпиталда джатханды. Уллу Хорламны къууанч хапарын Москвада госпиталда эшитгенди.
Капитан Байрамукъ улу къазауатда кёргюзген эркишилиги, ётгюрлюгю ючюн Къызыл Байракъны, Къызыл Джулдузну, Ата джурт къазауатны I-чи дараджалы орденлери бла белгиленнгенди. Аладан сора да аны кёкюрегин «Ётгюрлюгю ючюн», «Урушлада махтаулары ючюн» дагъыда башха медалла да джасагъандыла. Азиядан къайтхандан сора ол Къарачай шахарда джашагъанды.
Борлакъланы Абдулланы джашы Салис1939-чу джыл, Первомайскеде зооветтехникумну бошагъандан сора, аскер къуллугъун бардырыргъа кетгенди. Анда бомбала атыучу 48-чи авиадивизияны 51-чи авиаполкунда атыучу-радист болуб къуллукъ этгенди. Алайдан политрукга окъургъа ашыргъандыла. 1941-чи джылны абыстол айында, окъууун Харьков шахарда бошаб, Кюн батхан фронтну къурамында, 2-чи авиадивизияны 709-чу бомбала атыучу авиаполкунда, авиаэскадрильяны комиссары болуб, авиаполкну аскер комиссарыны борчун да толтура, къаты сермешиулеге къошулгъанды.
1942-чи джылны аягъында кесини борчун, командирлени буйрукъларын заманында кескин толтуруб тургъаны ючюн, Борлакъ улуну авиаполкну штабыны тамадасыны болушчусу къуллукъгъа салгъандыла. Ол бу джууаблы ишни да деменгили толтуруб тургъанды. Кёб кере, учуб барыб, душман болгъан джерни башындан къараб, тахсаларын билиб, аланы ууатыргъа болушханды.
Капитан Борлакъ улу артыкъ да бек, Сталинград ючюн баргъан сермешиуледе джигитликле этиб, атын махтау бла айтдыргъанды. Сталинград фронтну къурамында болгъан кёзюуюнде, командованиени буйругъун толтура, 150 кере кёкге чыкъгъанды, джауладан тахса билгенди. Котельников бла Сталинградны арасында джауну уллу аскер кючю, техникасы джыйылгъанын ачыкълагъанды. Былайда фашистлени аскер бёлеклерин, техникаларын ууатыргъа авиаполк уллу юлюш къошханды.
Борлакъ улу да тирилиги, батырлыгъы ючюн Къызыл Байракъны ордени бла саугъаланнганды.
Сталинград тёгерекде джауну ууатыб бошагъандан сора, Борлакъ улу Къыбыла-кюн батхан, 1-чи Белоруссия фронтланы къурамларында Белоруссияны, Польшаны азатларгъа, Берлинни алыргъа тири къошулгъанды. Артда, 234-чю ууатыучу авиадивизияда полкну штабыны тамадасыны тахса джаны бла болушчусу болуб, Берлинни алгъан, Праганы азатлагъан кёзюуде да керти джигитликле этгенди. Андан сора 263-чю ууатыучу авиадивизияны штабыны тамадасыны заместители болуб тургъанды.
Къазауатда кёргюзген тирилиги, джигитлиги ючюн капитан Борлакъланы Салис Къызыл Джулдузну, Къызыл Байракъны, Ата джурт къазауатны орденлери эмда талай медаль бла саугъаланнганды.
1946-чы джылны аууз-герги айында, аскер къуллукъдан бош болуб, адамлары болгъан джерге – Къыргъызстанны Талас областына – баргъанды. Артда Къарачайгъа къайтыб, талай джылны «Ючкекен» совхозгъа башчылыкъ этиб туруб, 1987-чи джыл ауушханды.
Деккушланы Исмаилны джашы МагометАскерге 1936-чы джылны абыстол айында Микоян-Шахардан кетгенди. Аскер къуллугъун Кюн батхан Украинада, 1939-чу джыл Польшада, 1940-чы джыл Бессарабияда бардыргъанды.
Уллу Ата джурт къазауатха Кюн батхан фронтну къурамында 1941-чи джылны эндреуюк айында къошулгъанды. Кёб турмай, Украинада джаралы болуб, госпиталгъа тюшгенди.
Тамада лейтенант Деккуш улу, 21-чи аскерни къурамында ротаны командири болуб, Дон ючюн баргъан къаты сермешлеге киргенди. 1942-чи джылны къачында-къышында Сталинградны къоруулай, батырлыкъны, бёгекликни юлгюсюн кёргюзгенди. Былайда Деккуш улу биринчи кере кърал саугъаны, «Ётгюрлюгю ючюн» медалны, алгъанды. Кърал саугъагъа теджелген къагъытында командование: «В борьбе с фашистами показал себя мужественным, стойким и бесстрашным командиром», – деб джазады. Андан сора Магомет Степной, Воронеж фронтлада, Курск тогъайда уруш этгенди. 1943-чю джылны элия айында, Орёл шахарны азатлай, ауур джаралы болуб, госпиталда джатханды. Андан чыкъгъандан сора гвардиячы капитан Деккуш улуну 6-чы гвардиячы аскерни контрразведкасыны «Смерш» ротасына командирге салгъандыла. Бу рота, немец тахсаны агентлерин, тахсачыларын, шпионларын тутуб, 6-чы аскерде белгили болгъанды.
Гвардиячы капитан Деккуш улу, 333-чю дивизияда ротагъа башчы болуб, Славянск шахарны азатлагъан сагъатда джигитлик этиб, джауну ууатханды. Красноармейское деген элге ротасы, аскерлени эм алларында кириб, душманны къаушатыб, сюрюб къыстагъанды.
Къыбыла-кюн батхан фронтну къурамында батальонну командирини заместители болуб, аскер бёлекге башчылыкъ этиб, Хлестище элни къатында душманны къадама бегиген бетджанын бир джанындан уруб ууатыб, чачыб, полклагъа алгъа барыргъа джол ачханды. Ётгюр командир дагъыда башха согъушлада таукелликни, бёгекликни, батырлыкъны юлгюлерин кёргюзгенди.
«На 1-ом Прибалтийском фронте смело и решительно разрешил ряд трудных и сложных боевых задач. Показал образцы героизма, мужества, отваги и своим личным примером увлекал бойцов на подвиги», – деб джазылгъанды архив документде.
Герман фашистлени ууатыб бошагъандан сора, гвардиячы капитан Деккушланы Магомет, батальоннга башчы болуб, империалист Японияны къаушатыргъа да къошулгъанды. Алайда ючюнчю кере джаралы болса да, батальонун къоюб, урушладан кетмегенди.
Гвардиячы капитан Деккушланы Исмаилны джашы Магомет Уллу Ата джурт къазауатда кёргюзген джигитликлери ючюн Къызыл Джулдузну эки ордени, Ата джурт къазауатны да эки ордени бла, дагъыда талай медаль бла саугъаланнганды.
Рубриканы СЕМЕНЛАНЫ Аминат бардырады.
{jcomments}
