Подробности

 КЪАНСИЕР МЫРДЫ ХАНС (ИВАН-ЧАЙ)


Мийиклиги 2 метрге джетген кёбджыллыкъ хансды. Базыкъды, джайылыб ёседи. Джер тюбюнде уллу тамырындан джетекле кёб чыгъадыла. Саптагъайлары тюз ёрге кёлтюрюледиле, аланы къарыусуз бутакълары боладыла, чапыракълары кёзюулю къалын битедиле, къыйырлары тюзле, тишчиклери болгъанла да тюбейдиле. Учлары джитирекдиле, чапыракъланы орталары бла сызчыкъла тартылгъан ёзекле боладыла. Гоккалары уллуладыла, джоппуладыла. Аланы кенгликлери 3 сантиметрге, узунлукълары 40 сантиметрге джетеди. Гокка табакъны чапыракълары гаккы тюрюслюдюле, кеслери да тёртюшер боладыла.

Подробности

 КЪАРА УЛЛУ ЁЗЕК, САБАЛЫКЪ (БУЗИНА ЧЁРНАЯ)


Мийиклиги 3-6 метр болгъан кёкенди, бир-бирде мийиклиги 10 метрге джетсе, гитче терек да дейдиле. Тёнгегини тыш къабугъу джарылыб-джарылыб турады, кюл-боз бетлиди. Кёб бутакълыды, хар бир бутакъда не беш, не джети чапырагъы болады, узун, гаккы тюрюслюдюле, къысха саблада чапыракъ битеди, тауукъ тюкге да ушайдыла. Гоккалары бутакъланы тюз къыйырларында гюл саптагъайланы учурагъында битедиле, кюнлюкге ушашдыла, акъсылдым-сары бетлидиле, ууакъчыкъладыла, ариу ийислидиле, татлыдыла. Гокка джоппуну эни 20 сантиметрге джетеди. Урлугъу суулуду, сюеклиди, июнь-июль айлада чагъады, джемиши август айда бишеди. Мурса, лыбыта ёсген джерде аслам тюбейди, джайлыкълада, чегет къыйырлада, бачха къыйырлада да болады. Дарманнга гюллерин чакъгъан кёзюуюнде, къабугъун джай айлада, джангы чапыракъларын джаз айлада, джемишин кюз айлада джыяргъа тыйышлыды.

Подробности

 КЪАРА ДУГЪУМ, КЪЫЗЫЛ ДУГЪУМ, АКЪ ДУГЪУМ (СМОРОДИНА ЧЁРНАЯ, СМОРОДИНА КРАСНАЯ, СМОРОДИНА БЕЛАЯ)


Мийиклиги 2 метрге джетген кёкен терекчикле чегетлени ичлеринде, ёзен суу джагъалада тюбейдиле, джемиши татлы, татымлы эмда хайырлы болгъаны себебли, адамла юй тёгереклеринде дугъум бачхала да къурайдыла. Кёбюсюне бачхаларыны ырджылары бла орнатадыла, башха ёсюмлеге джараусуз джерледе да дугъум иги битеди. Чапыракълары къалын, джашил бетлидиле, 3-5 къалакълыдыла, къыйырлары мычхыны ауузуна ушаш джитиледиле, чапыракъла бла бирге дугъумну саптагъайындан джемиши битген бутакъла да ёседиле. Аланы узунуна, мынчакълача, тизилиб, къызыл гоккачыкъла чагъыб, ахыры джемишле боладыла.

Подробности
Кёбекланы Ахматны джашы Сапар джашаууну асламысын къуллугъуна  берген керти адамладанды.
Ол бусагъатда Къарачай шахарда джашайды. Аны республикабызда кёб адам таныйды, хурметин кёреди, ол джашаууну 60 джыл чакълы бирин ветеринар къуллукъгъа берген мийик квалификациялы устады.
Сапар 1936-чы джыл Сары-Тюзде туугъанды. Кёчгюнчюлюкню заманында Джамбул областда орта школну бошагъанды. Эркинлик берилиб, туугъан джурту Къарачай-Черкесиягъа къайтхандан сора алгъы бурун зооветеринар техникумну, андан сора Ставрополь эл мюлк институтну ветеринар факультетин тауусханды. Иги окъугъаны анга хайыр болуб, студент джылларында огъуна каникуллагъа элге келген сагъатында ауругъан, аман ханс ашаб, къарынлары кёбген малланы сау этиб тургъанды.
Ол окъуу учреждениени бошагъандан сора, таулу джаш билимин андан ары ёсдюрюр мурат бла 1971-чи джыл Москвада ветеринар академияны педагогика факультетине кириб, аны да айырмагъа бошайды. Усталыгъыны юсю бла кёб джерде ишлегенди. Астрахань областда «Никольский» совхозну баш ветеринар врачы, Къыбыла Донецк трестни «Бешевский» совхозуну баш ветеринар врачы, Адыге-Хабль районну баш ветеринар врачы болуб тургъанды. Арт джыллада Коста-Хетагурово элни ветеринар участок пуктуну тамадасы болуб ишлегенди. Ол джыллада Сапар Восток хуторгъа, Орджоникидзе посёлокга да къарагъанды. Ол тёгерекде 800 тууар малны тюрлю-тюрлю аурууладан бакъгъанды. Къан алгъанды, дарман салгъанды, аягъы чыкъгъаннга-сыннганнга, бузоу табалмагъаннга къарагъанды. Аны бла да къалмай, 700 атны, кёб къанатлыны, итни, киштикни кёз туурада тутуб, алагъа ветеринар болушлукъ табдыргъанлай тургъанды.

Подробности

 КЪАРАГЁГЕН (ТЁРН СЛИВА КОЛЮЧАЯ)

Мийиклиги 3 метрге джетген кёбджыллыкъ кёкенди. Юсю джити чыгъаналыды, бутакълары кёбдюле. Чапыракълары зугулладыла, джемиши сюекчады, тёгерекди, кёк бетлиди. Биришер чапыракълы гоккалары акъ бетлидиле. Апрель-май айлада чагъады. Джемиши кюз айлада бишеди. Къургъакъ тикледе, къабыргъалада, чегет, джар къыйырлада, джол джанлада, къулакълада, ёзен суу джагъалада ёседи. Дарманнга къарагёгенни тамырын, агъачын, къабугъун, гоккасын, джемишин хайырландырадыла. Ичи иги джюрюмегенле, бюреги, сийдик къууугъу иги ишлемегенле, гоккаларындан 50 грамм алыб, аны юсюне бир литр къайнагъан суу къуюб, тюз шайча этиб ичигиз. Ол, адамны къанын ариулаб, сийдиги бла, кири бла, тери бла чархын уулу затладан тазалайды. Джемиши ич ётгеннге дарманды. Андан тюрлю-тюрлю къайнатыула, бишириуле этилиб, къышха да сакълайдыла. Къарагёгенни джеми

  1. Дарман хансла
  2. Дарман хансла
  3. Дарман хансла
  4. Дарман хансла