Толтурургъа керекли борчланы белгиледи
Мындан алгъаракъда Къарачай шахар округну депутатлары Диналаны Аликни джангыдан мэрге сайлагъан эдиле. Аны бла байламлы  талай кюнню мындан алгъа Къарачай-Черкесияны Башчысы Темрезланы Рашид шахарны джангы мэри, мэрияны джууаблы къуллукъчулары эмда шахаргъа къарагъан муниципал къуралышланы башчылары бла ишчи тюбешиу бардырды. Ол тюбешиуде КъЧР-ни Правительствосуну членлери да болдула. Ала анда къаралгъан ишлени сюзерге да тири къошулдула.
Джыйылыуну ача, Къарачай-Черкесияны Башчысы Темрезланы Рашид: «Багъалы коллегала, мен сизни шахар округну джангы башчысын джакъларгъа эмда аллыбызда кёзюуде баджарылыргъа керекли ишлени хар не джаны бла да сюзюб, аланы толтуруугъа тири къошулургъа чакъырама. Иш бир арадан барыр ючюн, кесигизни да республиканы Правительствосу бла эмда шахар округга кирген муниципал къуралышла бла къысха байламлылыкъда ишлеригигизни тилейме», - деди.
КъЧР-ни Башчысы, мэрияны мындан ары кёзюуде толтурургъа керекли борчларын белгилей, бюгюн ол эсин неден да алгъа шахарны джарашдырыугъа, аны адамларыны джашауларыны асыулулукъларын ёсдюрюуге, экономиканы хайыр берген секторун андан ары айнытыугъа  бёлюрге кереклисин айтды. Ала эм дженгил заманда толтурулургъа керекли борчла болгъанларын айырыб да чертди.
Темрезланы Рашид Диналаны Аликге шахар округну быйыл джылны къалгъан кесегинде андан ары ёсдюрюуню комплексли планын джарашдырыб берирге борч салгъанын да айтды. Республиканы Башчысы айтхандан, Къарачай шахарны ол стратегия магъаналы документде, бюгюннгю болуму бла кючюн эсге алыб, аны экономикасы бла социал джашаууну бир-бир санагъатларын артыкъ да уллу магъана бериб ёсдюрюуню джоллары бла мадарлары кёргюзюлюрге керекдиле. Темрезланы Рашид, шахар округга къарагъан Теберди эмда Доммай курортланы джарашдырыу да, башында айтылгъан ишлеге кирмей, кесича барыргъа керекди, деб чертди.

 

Асыулу урлукъ чыгъарлыкъ аралыкъ
Мындан алда Россияны эл мюлк министри Александр Ткачёв Къарачай-Черкесиягъа келиб, республиканы Башчысы Темрезланы Рашид бла тюбешгенди. Ала бизни регионда агропромышленность комплексни болумун сюзюб, аны мындан ары да бирлешиб ёсдюрюрча мадафрла къураргъа кереклисин айтхандыла.
- КъЧР-ни Башчысыны таб оноу этиую бла республиканы агропромышленность комплексинде джангы затла чыгъа барадыла. Терек бачхала салыу, аланы санын кёб этиу, асыулу урлукъ чыгъарыу тыйыншлы орун алады. Сизни республика къылчыкълыны битиминден, тууар, къой эт бериуден,  ашхы дараджагъа джетиб, алчыланы тизимин къурайды. Биз быллай джетишимлени кёрсек къууанабыз. Россияны Эл мюлк министерствосу мындан ары да кърал болушлукъ табдырыргъа хазырды. Сиз башлагъан затланы  джакълагъанлай турлукъбуз. Сизден агропромышленность комплексни ёсдюрюрге джораланнган джангы проектле сакълайбыз, - деди Александр Ткачёв.
Къарачай-Черкесияда эл мюлк санагъатны уллу магъанасы болгъанын унутмай, Россияны Эл мюлк министерствосу регионнга этген болушлугъун да эсге ала, Темрезланы Рашид Россияны Эл мюлк министерствосуну башчыларына, бютеу коллективине разылыгъын билдире, агропромышленность комплексни ёсюмюне юлюш къошарыкъ бир къауум проектни юсюнден айтды.
Россия Федерацияны эл мюлк министри бла Къарачай-Черкесияны Башчысы асыулу урлукъ чыгъаргъан, аны саудан, бирден сатхан, юлешген аралыкъны ачдыла.
- Бу аралыкъ джылына 10 минг тонна асыулу урлукъ берликди, Къыбыла Россияда эм уллу предприятиеди. Урлукъ Европаны стандартлары бла эм джангы, мийик технологияла бла этиледи. Быллай асыулу урлукъ бла бизни битимибиз ёсгенден ёсюб барлыкъды. Быйыл озгъан джылдан асламды, келир джыл андан да кёб боллугъуна мен толу ышанама. Бу ишни юсюнде болушхан инвесторлагъа разыма, биригиб, быллай башхагъа ушамагъан предприятие ачханыбыз джетишимибизди. Биз Къарачай-Черкесияда тууар, къой малны саны ёсерине ышанабыз. Республикада перспектива уллуду, федерал аралыкъны мураты быллай эмда башха проектлени джакълауду. Тахта, терек кёгетлени ёсюмю да тири джюрюш алыргъа тыйыншлыды, табигъат болум, башха зат да ол ишге джараулуду. Мен оюм этгенден, Къарачай-Черкесия Къыбыла Россияны бачхасы болургъа керекди. Республиканы Башчысы Темрезланы Рашид тири ишлейди, Эл мюлк министерствосу да джетишимлерин, кемликлерин, орун алгъан проблемаларын билдиргенлей турады, - деди Александр Ткачёв.
Андан сора федерал министр Къарачай-Черкесияны агропромышленность комплексинде айырылыб иги ишлегенлеге Хурмет грамотала берди.

Москвада Бютеуроссия халкъ  фронтну пресса аралыгъында «СМИ-ни басма органларыны проблемаларын къоратыуда Россия Федерацияны Президентини аманатларын толтурууну юсюнден» эксперт джыйылыу болгъанды. Анда Россияны Минкомсвязыны, Роскомнадзоруну, РФ-ны Басманы эмда кёбчюлюк коммуникацияларыны юслеринден федерал агентствосуну, «Россияны почтасыны» ФГУП-ну келечилери сюзерге салыннган теманы юсюнден оюмларын айтхандыла. Журналист бирлешликни атындан джыйылыуда Россияны Регионал СМИ-ни (АРС-ПРЕСС-ни), Издателлени бирлешлигини (ГИПП-ни), Басма продукцияны джайыучуланы ассоциациясыны (АРПП-ны), Бойсунмагъан регионал издателлени (АНРИ-ни) башчылары болгъандыла.  
Бютеуроссия халкъ фронтну келечилери Правительствогъа регионал прессаны элчилеге табдырыуну субсидия джоругъун джарашдырыргъа теджегендиле. Ала оюм этгенден, бу ишни кесин да, къуру федерал бюджетни юсю бла баджарыб къоймай, регионал бюджетни юсю бла да баджарыргъа керекди. Аны бла да къалмай, Халкъ фронт социал магъаналы проектлени толтургъан эмда экология тёлеулени тёлеген заманда газетле бла журналланы «Электрон бюджет» деген системада ишлерин тынчыракъ этер ючюн керекли мадарланы джарашдырыргъа кереклиге санагъанын билдиргенди. Ол оюмланы юслеринден СМИ-ни бюгюннгю джарсыуларын къоратыуну юсюнден бардырылгъан эксперт джыйылыу бардыргъан эмда Россия Федерацияны Президенти, Бютеуроссия халкъ фронтну башчысы Владимир Путинни аманатларын толтурууну юсюнден баргъан сёзню эсеблери чыгъарылгъан заманда толу айтылгъанды.

 Мындан алда, тукъумну тамадасы Хачирланы Хусейни джашы Магомет къураб, талай адам Къыбыла Тегейде айланыб келгендиле. Тышына чыкъгъанла къайтсала, мындагъыла сагъайырча кёб сейир хапар айтадыла. Ол умутда, Магометге тюбеб, интервью алдым.
- Мен билиб Къыбыла Тегейде бизден делегация болмагъанды. Сиз не чурум бла, не иш бла бардыгъыз?
- Делегация деб айтырча тюлдю, биз эт адамларыбыз бла танышыргъа баргъан эдик. Хачирлары Къабарты-Малкъарда, Шимал Тегейде, башха регионлада  джашайдыла. Ала бла байламлылыкъ тутабыз. Къыбыла Тегейде ахлуларыбызны хапарларын эшитгенден озуб, бизден баргъан, аладан келген да болмагъанды. Эки Тегейде Хачирлары бир-бирлери бла шохлукъ джюрютгенлерин биле эдик. Мында тукъумгъа башчылыкъ этгенлеге  телефон бла сёлешдим. Ала нёгер да, джол уста да боллукъларын билдирдиле. 

1943-чю - 1944-чю джыллада джукъ билмей тургъанлай, эки сагъатны ичине къарачайлыланы, малкъарлыланы, чеченлилени, ингушлуланы, кърым татарлыланы дагъыда Шимал Кавказда халкъланы бир къауумларын кёчюрюб ийген эдиле. Къазауатны ал кюнлеринде уа немецлени кёчюргендиле.
Кёчюрюуню юсюнден Къоруулауну кърал комитетини (ГКО) бегими болгъанды. Ол бегимде «къазауат бошалгъынчы кёчюрюледиле» деб айтылады. Алай а къазауат бошалгъандан сора эки джылдан, 1947-чи джыл, «кёчюрюлген халкъла ёмюрлюкге кёчюрюлгендиле» деб джангы бегим чыгъаргъандыла.
Сталин бла Берия ёлгенден сора КПСС-ни Джыйырманчы съезди Сталинни этиб тургъан артыкълыкъларын айгъакълаб, спецпереселенецлени джюреклерине ышаныу салды: ызыбызгъа къайтыб, баш эркинлик табар къайгъыгъа кирдик. Бу мурат бла бир къауум адам Москва­гъа бардыкъ.